Hoe lang werken de hogere energieprijzen door in producten?

De energieprijsstijgingen uit 2022 hebben nog steeds invloed op andere prijzen, zoals van voedingsmiddelen. De prijzen op de mondiale grondstofmarkten kunnen heel snel stijgen en dalen. Dit geldt met name voor energieprijzen. Zo stegen bijvoorbeeld energieprijzen tussen april 2020 en augustus 2022 met meer dan 500 procent, onder meer door de Russische inval in Oekraïne en de toegenomen onzekerheid rondom de gasleveranties. Sinds augustus 2022 zijn de energieprijzen weer gehalveerd.  

Als de prijzen van energie en andere grondstoffen (zoals hout, ijzer en granen) stijgen, stijgen ook de productiekosten van de bedrijven die grondstoffen gebruiken om goederen en diensten te produceren. Deze bedrijven kunnen in reactie daarop de prijzen van hun eigen producten verhogen. Maar vaak duurt het een tijd voor een bedrijf de eigen prijzen aanpast, bijvoorbeeld omdat prijzen vastliggen in een contract of uit vrees klanten te verliezen.

Hoe groot de doorwerking is en hoe snel dit gaat, hangt af van de sector waarin een bedrijf actief is. Waar het effect op benzineprijzen zich bijvoorbeeld heel snel voltrekt, duurt het bij vlees, zuivel en brood veel langer voordat de energieprijzen volledig zijn doorgewerkt. We zien dus grote verschillen.

Het blijkt dat inflatie tot twee jaar na een stijging in grondstofprijzen verhoogd is. Daarna is de doorwerking voltooid. Omdat energieprijzen de afgelopen twee jaar eerst zijn gestegen en vervolgens gedaald, betekent dit dat energieprijzen momenteel zowel een verhogend als een verlagend effect hebben op de inflatie. Het feit dat de energieprijzen al sinds midden 2022 aan het dalen zijn, heeft een neerwaarts effect op de inflatie. Maar anderzijds betekent het geleidelijke effect van grondstofprijzen op inflatie dat de eerdere stijgingen in energieprijzen nog steeds een opwaarts effect hebben op inflatie, bijvoorbeeld door het vertraagde effect op de prijzen van voedingsmiddelen.