Ads Top

Creatieve verbinders winnen machtsstrijd bij energietransitie

De transitie naar een post-fossiele samenleving gaat gepaard met een onzichtbare maatschappelijke machtsomwenteling. Partijen die creatief verbindingen weten te leggen dwars door sectoren en disciplines heen, komen uiteindelijk als winnaars uit de strijd. Dit blijkt uit het NWO-promotieonderzoek waarop Jesse Hoffman op 13 december aan de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam hoopt te promoveren.

Innovatieve experimenten dragen bij aan een nieuw energiesysteem. Groepen en bedrijven in de samenleving spelen hier slim op in of zij verzetten zich er juist tegen. Begrip van deze machtsstrijd is cruciaal om de mogelijkheden te zien waarmee de energietransitie op een duurzame manier kan worden vormgegeven, aldus Hoffman in zijn proefschrift ‘From Resistance to Transformation’.

Voor zijn onderzoek volgde Hoffman energie-innovaties in domeinen die doorgaans als ‘energieslurpers’ worden gezien: de Rotterdamse haven, de Nederlandse glastuinbouw en de Deense energiesector. ‘Het blijkt dat machtsrelaties in de nieuwe orde met name worden bepaald door de capaciteit van spelers om horizontale verbindingen te kunnen leggen over grenzen van sectoren en disciplines heen. Nieuwe mogelijkheden binnen bestaande productieprocessen kunnen ontstaan door creatieve nieuwe verbindingen tussen bedrijven, wetenschappers, beleidsmakers en burgers.’

Als voorbeeld noemt Hoffman de slimme verbinding van energie, glastuinbouw en stedenbouw in Nederland aan het eind van de jaren 1990. ‘Met de ‘kas als energiebron’ gaven betrokken wetenschappers en tuinders nieuwe betekenis aan de tuinbouwkas: die werd een energiebron voor woonwijken en bijvoorbeeld verzorgingstehuizen. Een ander sprekend voorbeeld is de onwaarschijnlijke verbinding tussen Rotterdamse overslagbedrijven, Zeeuwse boeren, en Engelse en Noorse technologiebedrijven in de ontwikkeling van biobrandstoffen in de Rotterdamse haven. Hiermee haalden havenbedrijven de buitenwereld naar binnen. Het gevolg was toegenomen creativiteit en het bewustzijn dat zij zelf als spin in het web verschillende grondstofstromen konden samentrekken en daarmee hun economische positie konden versterken.’

Organisaties die slim inspelen op deze ‘experimentele netwerkvorming’ grijpen daarmee een kans om hun maatschappelijke en politieke positie te versterken. Hoffman: ‘Door het leggen van nieuwe relaties dragen ze bij aan een concrete invulling van beleidsdoelen en ontsluiten ze nieuwe kansen voor innovaties en vernieuwend onderzoek. Ze maken daarbij slim gebruik van mogelijkheden en hulpbronnen die al aanwezig zijn binnen bestaande structuren. Dit betekent ook dat organisaties die hierin niet slagen overbodig dreigen te raken.’

Met zijn beschrijving van ‘relationele creativiteit’ biedt het onderzoek van Hoffman een fundamenteler begrip van de rol van lokale experimenten in de transformatie van bestaande machtsrelaties. ‘We hebben nu beter inzicht in de momenten waarop verzet omslaat in steun voor maatschappelijke verandering.’

Geen opmerkingen:

Mogelijk gemaakt door Blogger.