Ads Top

Warmte uit afvalverbranding in warmtenetten noodzakelijk bij vervanging van aardgas

Nu de komende jaren de gaskraan in Groningen langzaam wordt dichtgedraaid, moet men op zoek naar alternatieve energiebronnen. In het kader van de energietransitie wordt reeds vol op de opwekking van elektriciteit met windmolens en zonnepanelen ingezet. Hoewel deze energiebronnen ook voor het opwekken van elektriciteit hun uitdagingen hebben, met name door hun weersafhankelijkheid, zijn ze voor het opwekken van warmte inefficiënt. Dit terwijl bijna de helft van de Nederlandse energievraag uit warmte bestaat. Bijna 95% van de woningen in Nederland gebruikt nog aardgas voor warmte. Een groot deel van de woningen in Nederland die geen aardgas gebruiken is aangesloten op een warmtenet. Afvalverbranding is daarbij een veelgebruikte warmtebron. Is dit wel een duurzaam alternatief voor het aardgas, of zijn er momenteel betere oplossingen direct inzetbaar?

Van aardgas af
Het vervangen van het aardgas wordt een lastige opgave. Sinds de ontdekking van de aanzienlijke aardgasbel bij Slochteren in 1959 is aardgas zowel een van de belangrijkste energie- als inkomstenbronnen van Nederland geworden. Rond de eeuwwisseling werd ongeveer de helft van alle energie in Nederland met aardgas opgewekt, terwijl daarnaast ook de chemische sector gebruik maakt van het aardgas voor bestanddelen. Het aardgas heeft de Nederlandse schatkist sinds 1959 ruim 280 miljard euro opgeleverd. Eind maart dit jaar is besloten om voor 2030 een eind te maken aan de gaswinning in Groningen, vanwege de grote maatschappelijke gevolgen van de door de winning veroorzaakte aardbevingen. Om de winning vervroegd stop te kunnen zetten wordt nu hard gewerkt aan stikstoffabrieken, om zo buitenlands hoogcalorisch gas geschikt te maken voor de Nederlandse laagcalorische gasinfrastructuur. Zowel om geopolitieke redenen als in het kader van de energietransitie, is het echter onwenselijk om op de lange termijn buitenlands gas te blijven gebruiken. Om die reden mogen er na 1 juli 2018 geen nieuwbouwwoningen met een aardgasaansluiting meer gebouwd worden. Behalve voor nieuwbouw moet ook voor de bestaande bouw een alternatief voor aardgas gevonden worden. Het kabinet heeft de doelstelling dat in 2030 zeker twee miljoen Nederlandse huizen helemaal van het aardgasnet af moeten zijn. Tezamen zorgen deze afspraken ervoor dat er snel een omslag moet plaatsvinden naar andere warmtebronnen.

Warmtenet of warmtepomp
Volledig elektrische warmtepompen worden veelal aangedragen als de duurzaamste alternatieve warmtebron voor in huis, maar hier zijn hoge initiële kosten aan verbonden (€6.500 - €19.500). Bovendien moet de woning van zeer goede isolatie zijn voorzien, die zeker in bestaande bouw vaak nog tegen hoge kosten aangelegd zou moeten worden. Tot slot verbruiken warmtepompen elektriciteit. Het uitrusten van alle huizen met een warmtepomp zou de stroomvraag dusdanig verhogen dat het vervangen van fossiele elektriciteitsbronnen extra wordt bemoeilijkt. Regionale warmtenetten, ook wel bekend als ‘stadsverwarming’, zijn een ander alternatief en bestaan al enkele decennia in Nederland. De warmte, die regionaal wordt opgewekt, wordt als warm water via leidingen bij de aangesloten woningen aangeleverd, waarna het afgekoelde water terug wordt gevoerd naar de bron. Tijdens de oliecrisis in de jaren ’70  heeft men in Denemarken ervoor gekozen om massaal op warmtenetten over te stappen. De hoofdstad Kopenhagen is nu bijvoorbeeld voor 95% aangesloten op een warmtenet. Nu Nederland voor een vergelijkbare keuze staat, kan men dit Deense voorbeeld volgen.

De twee voornaamste bezwaren tegen warmtenetten in Nederland zijn de kosten in vergelijking met aardgas en de duurzaamheid. Als aardgas als optie wegvalt, behoort een warmtenet echter tot de meest betaalbare alternatieven, zeker voor bestaande bouw in de nabijheid van een al aangelegd warmtenet. De duurzaamheid hangt af van de aangesloten warmtebron(nen). De meest voorkomende hoofdwarmtebronnen zijn nu elektriciteitscentrales en afvalverbrandingsinstallaties. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van onder meer biomassa, restwarmte uit de industrie en geothermie. Nu kolencentrales moeten sluiten, zoals de Amercentrale die warmte levert aan het warmtenet bij Tilburg en Breda, wordt afval een nog belangrijkere warmtebron voor warmtenetten. Ook bij het Amernet wordt overwogen om, in plaats van warmte uit een kolencentrale, gebruik te gaan maken van warmte uit lokale afvalverbranding.

Afval als warmtebron
Is een warmtenet wel een verbetering ten opzichte van aardgas, als afval de hoofdwarmtebron is? Bij de verbranding van afval komt ook CO₂ vrij en men streeft naar het recyclen van afval in plaats van verbranding. Uit onderzoek van CE Delft blijkt echter dat warmte uit afvalverbranding even duurzaam is als warmte uit biomassa uit eigen regio, zodat het tot de schoonste warmtebronnen behoort. Zeker ten opzichte van warmte uit gas of kolen, of een biomassacentrale die gebruik maakt van buitenlandse biomassa (zoals de Amercentrale), is warmte uit een afvalverbrandingsinstallatie een vooruitgang. Geothermie is nog onvoldoende uitontwikkeld en pure restwarmte uit industrie is niet warm genoeg voor veel slecht geïsoleerde bestaande bouw, zodat juist afvalverbranding een directe emissiereductie kan opleveren. Het verbranden van afval is nodig omdat anders stort plaatsvindt, met vervuiling en de uitstoot van schadelijke broeikasgassen tot gevolg. In Nederland wordt een steeds groter aandeel van het afval gerecycled, toch blijven er ook bij deze recyclinginstallaties veel resten over die alsnog verbrand moeten worden. Daarnaast vindt in diverse andere Europese landen nog veel vuilstort plaats, dit afval kan in Nederland verwerkt worden. Klimaatverandering door broeikasgassen is een mondiaal probleem, zodat ook het voorkomen van stort in andere landen een belangrijk verschil maakt. Het transport van dit afval zorgt voor vrijwel geen extra uitstoot wanneer dit op schepen wordt vervoerd die anders leeg terug zouden varen na het lossen van een lading.

Directe duurzaamheidswinst zonder verspilling
Nu er met spoed nieuwe warmtebronnen gevonden moeten worden voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw, kan men zeker in dichtbebouwde gebieden met veel warmtebronnen in de nabijheid niet om warmtenetten heen. Warmte op deze netten uit fossiele bronnen, zoals kolencentrales, moet binnenkort het veld ruimen. Tegelijkertijd zijn duurzame verbrandingsloze processen zoals geothermie nog niet voldoende uitontwikkeld om als hoofdwarmtebron voor warmtenetten te dienen. Warmte uit afvalverbranding en restwarmte uit lokale industrie zijn dat wel, zodat de inzet van deze aanwezige warmte een voor de hand liggende fase in het gebruik van warmtenetten vormt, waarbij direct veel duurzaamheidswinst wordt geboekt en geen al aanwezige warmte wordt verspild.

Geen opmerkingen:

Mogelijk gemaakt door Blogger.