Nieuwe electriciteitscentrales: wereldwijd 50 procent hernieuwbaar

Prof. Wim Turkenburg is optimistisch over mogelijkheden en ontwikkelingen op het gebied van hernieuwbare energie. Er wordt veel geïnvesteerd in hernieuwbare energie, wereldwijd zijn de helft van de nieuwe elektriciteitscentrales gebaseerd op hernieuwbare bronnen. In Europa is dat zelfs 75 procent. Als je de huidige investeringen vergelijkt met de investeringen die per jaar noodzakelijk zijn om in 2050 de gestelde duurzaamheidsdoelen te bereiken (o.a. beneden 2 graden temperatuurstijging blijven) dan zijn we daar niet ver van verwijderd.
 Turkenburg (Universiteit Utrecht) gaf op een bijeenkomst van de Vereniging voor ZonneKrachtCentrales op 30 november een overzicht van de uitkomsten van een groot internationaal onderzoek dat in september dit jaar in Nederland gelanceerd werd: de Global Energy Assessment (GEA). Aan het onderzoek hebben 300 wetenschappers gewerkt en 200 reviewers. Prof Turkenburg was de Coördinating Lead Author voor het onderdeel Renewable Energy. Hij presenteerde op de bijeenkomst een beeld van de huidige toestand en van de vooruitzichten tot 2050 voor de rol van de hernieuwbare energiebronnen, met speciale aandacht voor CSP (Concentrated Solar Power).
Op dit moment is het deel van het wereldwijde energieverbruik uit hernieuwbare bronnen nog beperkt: ongeveer 17 procent. Maar een blik op de huidige investeringen in elektriciteitsopwekking laat zien dat er veranderingen gaande zijn. In de EU werd nog nooit zoveel in hernieuwbare energie geïnvesteerd als in 2011. Wat CSP betreft is in 2011 een vermogen van 454 MW in gebruik genomen, waarmee het totaal op ruim 1700 MW kwam. Spanje passeerde de Verenigde Staten als grootste producent van energie uit CSP.
Voor de toekomst is in de GEA een 60-tal scenario’s tot 2050 uitgewerkt, 41 daarvan voldeden aan de gestelde duurzaamheidscriteria, waaruit blijkt dat er nog wel enige speelruimte is om een duurzame toekomst mogelijk te maken. Het blijkt dat er voldoende scenario’s overblijven als je geen kernenergie in je energiemix stopt. In alle scenario’s speelt zonne-energie inclusief CSP een belangrijke rol. In veel scenario’s wordt uitgegaan van CO2-opslag en wordt in de verdere toekomst ingezet om een negatieve CO2-emissie te realiseren. Energiebesparing is en blijft erg belangrijk om voldoende reductie van CO2-emissies te bereiken. Wereldwijde investeringen, in energiebesparing en ontwikkeling van duurzame bronnen en infrastructuur, moeten omhoog van 1300 miljard dollar in 2010 naar 1700-2000 dollar per jaar in de periode tot 2050. Dit is fors maar volgens het rapport wel te realiseren; overigens zou ook bij doorgaan op de huidige niet-duurzame voet rond 2050 de jaarlijks investering rond 1600 miljard dollar per jaar bedragen. Tot zover de positieve boodschap, uiteraard zijn er ook problemen. De opkomst van het schaliegas in de Verenigde Staten brengt veel kolen op de markt waardoor kolencentrales elders in de wereld goedkoper worden. Hoe met deze bedreigingen om te gaan, geeft het rapport echter geen antwoord op.
Francesco Dallo Longa van het ECN en coördinator van het project Res4Less gaf een praktische oplossing op deze bijeenkomst. Hoe het mogelijk is om in Nederland gebruik te maken van de Spaanse zon als het gaat om energieopwekking. In Europa zijn doelstellingen afgesproken om in 2020 te halen. Echter niet ieder land heeft gelijke mogelijkheden om die doelstellingen te realiseren. Zo is het voor Nederland haast onmogelijk de doelstellingen te halen zonder wind op zee te gebruiken. Maar dat is duur. In Spanje daarentegen is met behulp van zonne-energie en dan met name CSP veel goedkoper elektriciteit op te wekken. Het idee van Res4Less is dat Nederland een overeenkomst met Spanje sluit, een deel van de kosten voor Spaanse installaties betaalt, en op die manier niet aan de Europese verplichtingen voldoet maar uiteindelijk ook goedkoper uit is.
Bas Eickhout, Europarlementariër voor GroenLinks, ziet in Europa een stagnatie van het klimaat- en energiebeleid. De CO2 prijs is te laag, de investeringen in een supergrid zijn hoog en lijken nu minder aandacht te krijgen en ten slotte de doelstellingen voor 2030. Er zit nu veel in de pijplijn om de doelstellingen van 2020 te halen, maar er is nog weinig zicht op wat er daarna gebeurt. Omdat veel investeringen een lange termijn doel nodig hebben is het belangrijk dat hier duidelijkheid over komt. Cruciaal is of de Energie Wende in Duitsland gerealiseerd wordt. Heel Europa, ja de hele westerse wereld kijkt mee. Duitsland mengt zich niet in het Europees debat, vanwege de interne discussie in Duitsland. Dit is wel jammer, Merkel zit in een spagaat en maakt nu nog geen duidelijke keuze in Europa.