De sleutel tot energiezekerheid in Europa

In de huidige, voortdurend veranderende mondiale energiemarkten zijn, om de energievoorziening van de EU veilig te stellen, een adequate coördinatie binnen de EU en een sterke en assertieve stellingname buiten de EU nodig. Vandaag heeft de Commissie een mededeling aangenomen over energievoorzieningszekerheid en internationale samenwerking, waarin voor het eerst een algemene strategie voor de externe betrekkingen van de Europese Unie op energiegebied wordt uiteengezet. Betere coördinatie tussen de lidstaten van de Europese Unie bij het vaststellen en ten uitvoer leggen van duidelijke prioriteiten voor het externe energiebeleid is van cruciaal belang voor de aanpak die de Commissie heeft geschetst.
Commissaris voor energie Günther Oettinger zei in dat verband: "De afgelopen jaren heeft het energiebeleid van de EU reële vooruitgang geboekt. Nu moet de EU de resultaten van haar grote interne energiemarkt uitbreiden tot buiten haar grenzen om de energievoorziening van Europa veilig te stellen en internationale partnerschappen op energiegebied te bevorderen. Daarom stelt de Commissie vandaag een coherente aanpak van de betrekkingen met derde landen op energiegebied voor. Daartoe moet de interne coördinatie verbeteren, zodat de EU en haar lidstaten gezamenlijk optreden en één stem laten horen. "
Naast de mededeling heeft de Commissie een voorstel ingediend voor een besluit tot het opzetten van een mechanisme voor de uitwisseling van informatie voor intergouvernementele overeenkomsten op energiegebied tussen de lidstaten en derde landen. Daarmee wordt de kennisgevingsprodecure die reeds van toepassing was op gasovereenkomsten uitgebreid en aangevuld tot alle energievormen. Tevens wordt daarmee voorzien in een instrument voor de uitwisseling van informatie op EU-niveau vóór en na onderhandelingen met derde landen. Het voorgestelde mechanisme moet de onderhandelingspositie van de lidstaten ten aanzien van derde landen versterken en tegelijk zorgen voor de continuïteit van de energievoorziening, de goede werking van de interne markt en de rechtszekerheid voor investeringen.
Het aandeel ingevoerde energie in de EU bedraagt momenteel 80% voor aardolie en meer dan 60% voor gas, en het blijft stijgen. Nationale besluiten en overeenkomsten met derde landen hebben een grote impact op de ontwikkeling van de energie-infrastructuur en de energievoorziening van de EU in haar geheel. De belangen van de EU moeten beter worden behartigd in de betrekkingen met doorvoerlanden en energieproducerende landen. Tegelijk is het vanwege nieuwe vraag en aanbodpatronen op de mondiale energiemarkten en de toenemende concurrentie om hulpbronnen nodig dat gebruik wordt gemaakt van het gecombineerde gewicht van de EU in de externe betrekkingen op energiegebied.
Overeenkomstig de Energie 2020-strategie wordt in de mededeling van vandaag voorgesteld de externe dimensie van het energiebeleid van de EU te verbeteren door meer transparantie tussen de lidstaten over hun energieovereenkomsten met derde landen en nauwere samenwerking bij het benaderen van partnerlanden, bij het innemen van standpunten in internationale organisaties en bij de ontwikkeling van algemene energiepartnerschappen met de belangrijkste partnerlanden.

In de strategie worden 43 concrete maatregelen genoemd, met name:

- De lidstaten moeten onderling informatie delen over internationale overeenkomsten met derde landen op energiegebied. Hieronder vallen ook overeenkomsten waarover nog wordt onderhandeld. Per geval kan de Commissie advies uitbrengen over de overeenstemming van deze overeenkomsten met de EU-wetgeving en met de EU-doelstellingen op het gebied van energievoorzieningszekerheid.

- Over energieovereenkomsten met derde landen kan ook worden onderhandeld op EU-niveau wanneer dit nodig is voor de verwezenlijking van essentiële EU-doelstellingen. Dit is het geval voor een overeenkomst met Azerbeidzjan en Turkmenistan over een trans-Kaspische gasleiding, waarvoor een specifiek mandaat van de Raad is gevraagd.

- De EU zal een voorstel doen voor een nieuw partnerschap met betrekking tot projecten voor hernieuwbare energie met de landen van het zuidelijke Middellandse Zeegebied;

- De EU pleit voor juridisch bindende internationale normen op het gebied van nucleaire veiligheid bij multilaterale besprekingen, onder meer in het kader van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA), en streeft ernaar de beoordeling van de nucleaire veiligheid uit te breiden tot de buurlanden.

- Het ontwikkelingsbeleid van de EU zal meer de nadruk leggen op verbetering van de toegang tot duurzame energie voor de minst ontwikkelde en ontwikkelingslanden.