TNO brengt ernst en verschillen in energiearmoede in kaart

In 2023 kampten naar schatting 400.000 huishoudens met energiearmoede, zo bleek eerder uit de Monitor Energiearmoede van TNO en het CBS. TNO deed in een nieuwe studie voor het eerst onderzoek naar de mate van energiearmoede* bij huishoudens. Door de zogenoemde energiearmoedekloof** te meten wordt voor het eerst het niveau van energiearmoede in kaart gebracht. De studie ging uit van verschillende energieprijsniveaus (laag, midden en hoog) zonder compensatiemaatregelen. Uit het onderzoek blijkt dat bij een midden energieprijs de totale energiearmoedekloof €250 miljoen per jaar bedraagt. Dit is het totale bedrag dat alle energiearme huishouden samen per jaar nodig hebben om boven de energiearmoede drempel uit te komen.

Bij een midden energieprijs (ongeveer de huidige energieprijs) en zonder compensatiemaatregelen bedraagt de gemiddelde energiearmoedekloof per energiearm huishouden in Nederland 472 euro per jaar (€39 per maand). Dit betekent dat een energiearm huishouden bij een midden energieprijs gemiddeld 472 euro per jaar nodig heeft om boven de energiearmoededrempel uit te komen. Bij een lage energieprijs (niveau 2019) daalt dit bedrag naar ruim 230 euro (€19 per maand), terwijl het bij een hoge energieprijs (ongeveer de piek van eind 2022) oploopt naar ruim 1100 euro (€92 per maand). Deze bedragen tellen op tot een totale kloof van ongeveer 250 miljoen per jaar voor alle energiearme huishoudens samen bij een midden energieprijs  Bij een lage energieprijs is dit €117 miljoen, en bij een hoge energieprijs (ongeveer zoals in de piek van eind 2022) loopt dit op naar ongeveer €678 miljoen per jaar.

Bij een midden energieprijs en zonder compensatie heeft ongeveer 10% van de energiearme huishoudens (ongeveer 54 duizend huishoudens) een energiearmoedekloof van ten minste €1000 per jaar (€83 per maand). Daarnaast heeft 1,7% (ongeveer 9 duizend huishoudens) zelfs een kloof van ten minste €2000 per jaar (€167 per maand).
image

De gemiddelde energiearmoedekloof per huishouden verschilt nauwelijks tussen huur- en koopwoningen. Maar het onderzoek laat zien dat in woningen met een zeer lage energetische kwaliteit de energiearmoedekloof duidelijk hoger is dan in woningen met een gemiddelde of goede energetische kwaliteit. Bovendien is de variatie in de energiearmoedekloof het hoogst onder huishouden in woningen met een zeer lage energetische kwaliteit, met uitschieters tot boven de €3000 per jaar.  Van de ongeveer 54 duizend energiearme huishoudens met een kloof van meer dan €1.000 euro per jaar (bij een midden energieprijs) woont ruim 30% – ongeveer 16 duizend huishoudens – in een woning met zeer lage energetische kwaliteit.
 
Het meten van de energiearmoedekloof kan van nut zijn bij het ontwerpen en evalueren van energiearmoedebeleid. De methode van de energiearmoedekloof stelt beleidsmakers bijvoorbeeld in staat om de jaarlijkse kosten van een eventuele energietoeslag af te wegen tegen de eenmalige kosten van het verduurzamen van de energetisch meest slechte woningen.