Rotterdam gebruikt 15.000 laadpalen als virtuele energiecentrale

In Rotterdam is sinds 2016 een netwerk van publieke laadpunten opgebouwd en slim gekoppeld tot één virtuele energiecentrale. Inmiddels omvat dit netwerk 15.000 laadpunten met een regelbaar vermogen van 11 megawatt. Het is daarmee het grootste 'virtual grid' van Europa en helpt actief om het Nederlandse elektriciteitsnet in balans te houden. Wat ooit een belasting voor het net was, is nu een stabiele, emissievrije schakel in het energiesysteem.

Overheden en bedrijven in Europa staan voor vergelijkbare uitdaging. Elektriciteitsnetten, ooit ontworpen voor gecentraliseerde en voorspelbare energie, kunnen de decentrale en weersafhankelijke aard van wind- en zonne-energie moeilijk bijbenen. Tegelijk groeit de vraag naar elektriciteit in Europa gestaagd onder andere ook door de elektrificatie van transport. Het publieke laadnetwerk in Europa groeit razendsnel, tussen 2023 en 2024 is deze meer dan verdubbeld tot meer dan 882.000 publieke laadpunten eind 2024 (Bron EAFO).

Zonder slimme energiedistributie kan de groei van elektrificatie, in combinatie met “dom” laden, het elektriciteitsnet onnodig belasten en de kosten verhogen. Gelukkig komt er uit Rotterdam een baanbrekende oplossing: een netwerk van meer dan 15.000 slimme en regelbare laadpunten die het groeiende aanbod van hernieuwbare energie adequaat kan opvangen.

Het toenemende aandeel van hernieuwbare energie in de elektriciteitsmix is cruciaal om de EU-doelstellingen voor 2030 te behalen: te weten een CO2-reductie van 42,5% ten opzichte van 1990. Om dit te bereiken worden steeds meer industriële processen, verwarmingssystemen en voertuigen geëlektrificeerd. Hierdoor stijgt de vraag naar elektriciteit snel. Maar doordat vraag en aanbod steeds minder voorspelbaar zijn, ontstaat een kritieke uitdaging: het net in balans houden zónder terug te vallen op fossiele brandstoffen. Vroeger was vooral de vraagzijde lastig te voorspellen, terwijl het aanbod redelijk stabiel bleef. Vandaag de dag zijn beide kanten grillig. Gascentrales, bekend om hun flexibiliteit, worden ingezet om pieken op te vangen, maar ondermijnen daarmee de klimaatambities. Elektrisch rijden vermindert weliswaar de uitstoot, maar het blijven inzetten van gascentrales tijdens piekmomenten roept vragen op.

Waar veel slimme laadoplossingen focussen op individueel voordeel, draait dit project om collectieve stabiliteit: het opvangen van pieken en dalen in het net, zonder terug te vallen op fossiele bronnen. Daarmee levert Rotterdam een schaalbare, meetbare en emissievrije bijdrage aan de energietransitie.

Omdat gascentrales uitgefaseerd moeten worden, kunnen laadpunten een sleutelrol spelen in emissievrije balanceringscapaciteit. Dat vraagt om samenwerking door de hele keten: van producent tot consument. In Nederland werken netbeheerder TenneT, energieleveranciers en specialisten in laadinfrastructuur samen om het net stabiel te houden.

Een van de belangrijkste spelers is Equans, dat één van de grootste publieke laadnetwerken in Nederland exploiteert. Om deze efficiënt te beheren, slim laden mogelijk te maken en correcte financiële afhandeling te garanderen, werkt Equans samen met Smatch (smart charging software) en Last Mile Solutions, een in Rotterdam gevestigde specialist in laadinfrastructuur en energietransacties. Samen ondersteunen ze een schaalbaar en financieel transparant laadnetwerk in de regio Groot-Rotterdam, goed voor 30 gemeenten en meer dan 3,5 miljoen inwoners.

Om 15.000 laadpunten slim aan te sturen, is een 'virtual grid' opgezet. In tegenstelling tot een klassieke centrale wekt deze geen stroom op, maar beheert ze slim het energieverbruik om het net in balans te houden. Met een capaciteit van 11 MW is het een van de grootste en meest innovatieve virtuele energiecentrales van Europa en misschien van de wereld.