Planten bewaken de kwaliteit van gewassen rond afvalverbrandingsinstallaties

Sommige planten zijn erg gevoelig voor de luchtkwaliteit en reageren met zichtbare, soms specifiek toewijsbare, symptomen. Door deze in risicogebieden aan te planten is het mogelijk om daar de luchtkwaliteit te monitoren. Daarnaast nemen planten ook gassen en stof op, die na oogst nader kunnen worden geanalyseerd. Deze ‘biomonitoring’ is een krachtig instrument gebleken bij de bewaking rond onder andere afvalverbrandingsinstallaties. De resultaten van het onderzoek door wetenschappers van Wageningen UR zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Chemosphere

Vanaf het midden van de jaren negentig zijn er in Nederland diverse afvalverbrandingsin­stallaties in gebruik genomen. Verbranding van huishoudelijk afval leidt tot uitstoot van potentieel toxische stoffen naar de lucht. De verbrandingsinstallaties moeten voldoen aan de meest strikte voorwaarden voor rookgasreiniging, maar toch blijft het publiek bezorgd over de mogelijke gevolgen van emissies naar de lucht op de menselijke gezondheid en het milieu.

Rond drie afvalverbrandingsinstallaties zijn biomonitoring programma's opgezet voor het vroegtijdig opsporen van mogelijke effecten van de uitstoot op de kwaliteit van gewassen en landbouwproducten. De meerjarige resultaten (2004-2013) laten zien dat er rond de installaties geen sprake is geweest van een potentieel risico met betrekking tot de consumptiekwaliteit van de onderzochte gewassen en producten. De concentraties aan zware metalen, PAK's en dioxines/PCB’s kwamen overeen met het achtergrondniveau.

Rond twee van de drie verbrandingsinstallaties werd vrijwel jaarlijks, met name de winterperiode, enkele overschrijdingen van de fluoride norm voor veevoer (gras) geconstateerd. Een causaal verband kon niet worden aangetoond, maar een bijdrage van de emissies aan de gevonden gehalten kon niet volledig worden uitgesloten. Met betrekking tot het risico voor vee waren de gevonden concentraties van weinig betekenis.

Het onderzoek heeft aangetoond dat biomonitoring een geschikt instrument is om effecten van emissies op gewassen te monitoren. Door de overwegend positieve resultaten (geen effect) hebben de programma’s ook bijgedragen aan een betere relatie tussen betrokken bedrijven en omgeving. Er is sprake van minder ongerustheid over mogelijke gezondheidsrisico’s.