'Laat fossiele brandstoffen nú in de grond'

Fossiele brandstoffen zijn de voornaamste oorzaak van klimaatverandering, en tegelijk weigeren veel landen over uitfasering te praten. Dat bleek weer tijdens de klimaattop in Brazilië. Maar dat is geen optie meer stelt hoogleraar Joyeeta Gupta met haar team. Met hun vijfjarig onderzoek legden ze bloot hoe diep fossiele belangen zijn verankerd en ontwikkelden ze een Interactieve Atlas en Fossiele Risico-Index om eerlijk af te bouwen.

Binnen drie jaar zal ons wereldwijde CO₂-budget voor een leefbare opwarming uitgeput zijn. ‘Dit is de kleine resthoeveelheid CO₂ die we wereldwijd nog kunnen uitstoten voordat de temperatuur met meer dan 1,5 graden stijgt’, legt Gupta uit. ‘Om catastrofale opwarming en verdere schade aan mens en natuur te voorkomen, moeten fossiele brandstoffen zo snel mogelijk in de grond blijven.’

Vijfjaar lang onderzocht Gupta met haar team de rol van diverse stakeholders in de uitfasering van fossiele brandstoffen en hoe rechtvaardigheid te waarborgen. ‘Want klimaatopwarming en het afbouwen raakt niet iedereen even hard.’

Achter de fossiele sector gaat volgens het onderzoeksteam een complex web schuil van politieke, juridische en economische structuren die de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen versterken. ‘Fossiele subsidies, handelsverdragen die bedrijven compensatie bieden, en de invloed van fossiele lobby’s in besluitvorming vertragen de transitie’, stelt Gupta.

Veel landen blijven echter met uitstelplannen komen die de centrale rol van fossiele brandstoffen in het energiesysteem handhaven. Een ander voorbeeld zijn plannen die de hoeveelheid uitgestoten broeikassen afstrepen tegen de hoeveelheid die landen denken op te kunnen nemen met bijvoorbeeld bosaanplant of CO2 opslag. In de praktijk gaat de uitstoot dan onverminderd door en worden echte reducties doorgeschoven.

Het team ontwikkelde twee instrumenten om te ondersteunen bij de afbouw van fossiele brandstoffen: de Interactieve Atlas en de Fossiele Risico-Index. ‘De atlas brengt de verschillende aspecten van de fossiele industrie in kaart’, legt Gupta uit. ‘Het laat zien hoe fossiele brandstoffen worden geproduceerd en geconsumeerd, en welke financiële stromen daarbij horen.’