Onderzoek: 14% van het Nederlandse bbp staat op het spel zonder versnelling van zon en wind

Nieuw onderzoek van Erasmus University en Nyenrode (via denktank Bruegel) schat dat 13,9 procent van het Nederlandse bbp dat op het spel staat bij een trage energietransitie. Omgerekend met het bbp van 2023 (~€1.068 mrd) is dat circa €150 miljard.

De auteurs meten welk deel van de economie op het spel staat als koolstofintensieve sectoren niet tijdig aanpassen. Belangrijk is dat het gaat om blootstelling (zogenoemd bbp-risico), geen zeker verlies. In hun model is het verwachte verlies nul wanneer sectoren voldoende voorbereidheid opbouwen. Het EU-gemiddelde ligt op 16,2%; Nederland komt uit op 13,9% (≈ €150 mrd bij bbp 2023).

Nederland heeft relatief kleinere industriële sectoren (dat drukt de blootstelling), maar onze koolstofintensiteit ligt net boven het EU-gemiddelde. Samen resulteert dat in 13,9% bbp dat op het spel staat. Met het bbp 2023 van €1.068 mrd betekent 14% ≈ €149–150 mrd.

Het onderzoek beveelt de volgende maatregelen aan:

Versnel elektrificatie van industrie en mobiliteit. Hoe sneller fossiele vraag afneemt, hoe lager de blootstelling. Zon en wind vormen de ruggengraat; prioriteer netverzwaring, conversiecapaciteit en aanlanding.
Zorg dat de industrie voorbereid wordt. Versnel lage-CO₂-processen (elektrische boilers, warmtepompen, e-krakers) en koppel dit aan langjarige PPA’s/CFD’s met wind- en zonneparken.
Ontsluit flexibiliteit. Snellere vergunningen voor batterijopslag, vraagresponse en hybride parken (wind+zon+opslag) beperken netimpact en curtailment.
Human capital. Investeer in om- en bijscholing voor onderhoud, digitalisering en systeemintegratie in de wind- en zonneketen.
Tweesporenbeleid nodig

Het onderzoek raadt de volgende beleidsonderdelen aan:

Prijsprikkels (zwaarder belasten van hoog-CO₂ en gericht steunen van lage-CO₂-innovaties), en
Arbeids- en opleidingsbeleid voor snelle reallocatie richting schone technologieën.
Kortom: combineer marktprikkels met aanjagend industrieel beleid om de voorbereidheid te verhogen en het bbp dat op het spel staat te verkleinen.
Kanttekeningen

Het onderzoek geeft geen voorspelling voor een specifiek jaar, maar een structuurmeting van kwetsbaarheid. De verliesomvang is conditioneel: hoe sneller sectoren zich aanpassen, hoe kleiner het uiteindelijke verlies.