'Kleinschalige windturbines in buitengebieden leveren waardevolle bijdrage aan energiesysteem'

Tijdens een webinar op maandag 15 september 2025, presenteerden Gerard Schepers (Hanzehogeschool) en Rick Stratingh (Hanzehogeschool) de resultaten van het onderzoek naar de potentie van kleinschalige windturbines bij bedrijven en bedrijventerreinen. Het onderzoek in opdracht van RVO en TKI leverde waardevolle inzichten op waaraan ook NedZero heeft bijgedragen. Zo blijken kleinschalige windturbines in buitengebieden, bijvoorbeeld ten behoeve van agrarische bedrijven, bedrijventerreinen of energiecoöperaties, een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan het energiesysteem. Hoe ziet de potentie van kleinschalige windturbines in het buitengebied eruit?

In de energietransitie draait veel om schaal: gigawattparken op zee, hoogspanningsknooppunten aan land. Maar juist dichtbij de afnemer, op het erf van een boer of langs de rand van een bedrijventerrein, kan kleinschalige wind de puzzelstukjes in elkaar laten vallen. Niet als vervanger van zon of grote wind, maar als slimme aanvulling die de lokale vraag volgt, pieken afvlakt en het net lucht geeft. Dat is de rode draad uit zowel de innovatieroadmap als de webinar-sheets over kleine windturbines. We zetten een aantal interessante inzichten op een rijtje.

De context is veranderd. Bedrijven en boeren zoeken grip op hun energiehuishouding, terwijl netcongestie de groei belemmert. Kleine turbines leveren juist op momenten dat zon minder geeft, ’s winters, ’s nachts, bij wisselvallig weer, waardoor het lokale systeem stabieler wordt en het eigenverbruik stijgt. Denk aan de boerderij die met een mix van wind, zon en (slim) laden minder afhankelijk wordt van het openbare net; of het bedrijventerrein dat door een combinatie met opslag de piekvraag tempert. De kern: kleinschalige wind “ademt” mee met de vraag en vult zon aan.

Het verhaal is niet één turbine, maar de combinatie: wind + zon + slim laden + opslag. In zulke energiesystemen verschuift het zwaartepunt van terugleveren naar direct lokaal gebruik, en dat scheelt het net. Op boerderijen kan elektrificatie (denk aan trekkers, koelinstallaties) gekoppeld worden aan lokale opwek, terwijl op bedrijventerreinen slim samenspel tussen bedrijven nodig is om installaties efficiënt in te passen. Belangrijke nuancering: elk terrein en elk bedrijf is anders; maatwerk bepaalt of het werkt. 

Ja, kleine wind is duurder per kWh dan grote wind of zonneparken, stelt de innovatieroadmap. Maar zeker in combinatie met de ISDE-subsidie voor kleine wind, heeft dit type turbine een terugverdientijd van slechts een aantal jaar en zijn ze dus ook economisch erg interessant voor (agrarische) ondernemers. De sector heeft bovendien behoefte aan betrouwbare, onafhankelijke prestatiegegevens en aan eenduidige kwaliteitsnormen, zodat afnemers weten wat ze kopen en leveranciers niet per regio andere regels hoeven te volgen. Voeg daarbij soepele, consequente vergunningstrajecten en je haalt veel frictie uit de keten.

Een pragmatische suggestie waarmee snel winst behaald zou kunnen worden is het inrichten van een laagdrempelig testveld met meetinfrastructuur en vergunningen waar fabrikanten en kennisinstellingen iteratief kunnen verbeteren. Combineer dat met nationale aansluiting op IEA Task 41 “Distributed Wind” voor snelle kennisdeling, technisch, maar ook over beleid en sociale acceptatie. Zo profiteer je van wat elders al is uitgezocht en voorkom je dat iedereen het wiel opnieuw uitvindt.