Handboek wijst de weg rond netcongestie

De energietransitie hapert steeds vaker op netcongestie. Hoe kun je als ontwikkelaar of bedrijventerrein toch aan de slag met zonne-energie, wind of batterijopslag? NedZero en Holland Solar bundelden de mogelijkheden in een handzaam overzicht. Het nieuwe 'Handboek slimmer aansluiten' biedt praktische routes voor duurzame projecten in regio’s met een overvol net.

Op 5 februari 2025 organiseerden NedZero en Holland Solar een studiemiddag over netcongestie. De inzichten uit deze middag zijn nu gebundeld in een helder handboek. De focus ligt op één centrale vraag: wat zijn de alternatieven voor een standaard netaansluiting als het openbare net vol is? Aan de hand van een praktijkcasus worden vier routes verkend: directe lijn, cable pooling, gesloten distributiesysteem (GDS) en groepscontracten.

1. Directe lijn: één opwekker, één gebruiker

Een directe lijn is een fysieke verbinding tussen een energieopwekker en een verbruiker, bijvoorbeeld een zonnepark en een fabriek op hetzelfde terrein. Het is een ongereguleerde verbinding zonder tussenkomst van een netbeheerder. Dit model is vooral geschikt als 90% van de opgewekte stroom direct op locatie verbruikt wordt. Voorwaarde is een helder contract tussen de partijen, met duidelijke afspraken over onder meer prijs, eigendom en storingen.

2. Cable pooling: samen delen, flexibel verdelen

Cable pooling maakt het mogelijk om meerdere installaties — denk aan zonne- en windprojecten — via één aansluiting op het net te verbinden. Dit kan aantrekkelijk zijn als er onvoldoende ruimte is voor afzonderlijke aansluitingen. De ACM staat cable pooling al sinds 2024 toe; de nieuwe Energiewet zal het vanaf 2026 expliciet opnemen. Let op: bij cable pooling zijn goede onderlinge afspraken cruciaal, omdat er minder juridische bescherming is dan bij een GDS.

3. Gesloten Distributiesysteem (GDS): privaat net voor bedrijven

Bij een GDS richten meerdere bedrijven samen een privaat elektriciteitsnet op binnen een afgebakend gebied, zoals een bedrijventerrein. Dit is juridisch en organisatorisch complexer, maar biedt meer zekerheid en flexibiliteit. Het systeem is vooral interessant voor grotere locaties en ‘energiehubs’ waar veel vraag en opwekking samenkomen. Er zijn inmiddels negen GDS’en in Nederland specifiek voor duurzame opwek.

4. Groepscontracten: lokaal afstemmen loont

Groepscontracten zijn een nieuw fenomeen waarbij bedrijven binnen hetzelfde verdeelstation collectief afspraken maken over hun netgebruik. Met een groeps-capaciteitsbeperkingscontract (groeps-CBC) kunnen zij transportvermogen gezamenlijk verminderen tijdens piekuren — met financiële vergoeding. Een groeps-transportovereenkomst (GTO) biedt nog meer flexibiliteit: bedrijven stemmen onderling af hoe zij de totale capaciteit benutten, wat toegang tot het net kan versnellen.

Het handboek wijst ook op fiscale valkuilen. Zo zijn niet alle routes vrijgesteld van energiebelasting. Eigendom van de opwekinstallatie en de juridische structuur kunnen grote invloed hebben op de belastingdruk. Ook de onroerendezaakbelasting (OZB) kan flink verschillen per situatie. Vroegtijdig fiscaal advies is daarom essentieel.