Nederland en Duitsland tekenen verdrag over gezamenlijke gaswinning in Noordzee

Nederland en Duitsland hebben een bilateraal verdrag ondertekend over de gezamenlijke en verantwoorde exploitatie van grens overstijgende koolwaterstoffenvelden in (een deel van) de territoriale zee ten noorden van het Eems-Dollard gebied.

Met het verdrag maken beide landen afspraken over de verdeling van de verwachte hoeveelheden van het gas in Duits-Nederlandse gasvelden, de verdeling van de kosten en opbrengsten van de winning tussen de vergunninghouders alsook de gasbaten voor zowel Nederland als Duitsland.

De ondertekening markeert het kabinetsdoel om de gasleveringszekerheid voor inwoners en bedrijven van ons land te borgen. De gaswinning in dit gebied versterkt niet alleen de leveringszekerheid van Nederland en onze buurlanden, maar draagt ook bij aan een sterkere Europese gasmarkt.

Leveringszekerheid en betaalbare, schone energie zijn voor Nederland, Duitsland en Europa cruciaal voor het behoud van onze welvaart, industrie, toekomstig verdienvermogen en concurrentiepositie. Onze landen zijn nauw met elkaar verweven op energiegebied en delen gedeelde energie- en klimaatdoelen. Zo hebben we niet alleen een geïntegreerde energie-infrastructuur, maar trekken we samen op bij leveringszekerheid en delen gezamenlijke ambities bij de ontwikkeling van onder andere windenergie op zee en waterstof.

Het bedrijf ONE-Dyas zal gas gaan winnen vanaf het N05-A platform uit het grensoverstijgende veld N05-A en eventueel andere aan te sluiten gasvelden in de bredere Gateway to the Ems (GEMS)-regio. De inschatting is dat het N05-A-veld, samen met omringende GEMS-velden, ongeveer 50 miljard m3 aardgas kunnen gaan opleveren over de komende 20 jaar.

Hiervoor zal het bedrijf gebruik maken van groene stroom van het nabijgelegen Duitse windpark Riffgat en is het platform lager gebouwd om minder zichtbaar te zijn vanuit de kust. Daarmee kan gas worden gewonnen op een relatief schone manier en met oog voor de omgeving.

Zo kan dit project direct concreet invulling geven aan het onlangs gesloten sectorakkoord om het resterende aardgas op de Noordzee verantwoord te winnen.

Daarnaast is het de intentie van ONE-Dyas om in een later stadium de mogelijkheid te verkennen voor een pilot voor offshore waterstof productie op het N05-A platform. Ook ziet men richting de toekomst potentie in dit gebied voor CO2-opslag. Hiermee kan de verdere ontwikkeling van het GEMS-gebied ook symbool komen te staan voor de toekomst van ons offshore energiesysteem en de systeemintegratie op zee.

Nederland breidt laadinfrastructuur snel uit met 1.600 nieuwe laadpunten per maand

Nederland breidt in rap tempo het netwerk van publieke laadpunten uit. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat maakt bekend dat uit de voortgangsrapportage van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) blijkt dat er gemiddeld 1.600 publieke laadpunten per maand worden bijgebouwd. Hierdoor is de landelijke dekking gestegen naar 83 procent. Dit is een groei van 7 procent ten opzichte van vorig jaar. Nederland heeft daarmee het hoogste aantal publieke laadpunten van de Europese Unie. Met overal een laadmogelijkheid op loopafstand wordt elektrisch rijden voor steeds meer Nederlanders en bedrijven ook praktisch haalbaar.

Ook op het gebied van prijstransparantie zijn stappen gezet; er is een taakgroep opgezet om prijspalen bij snellaadstations uniform te maken, zodat iedereen in de nabije toekomst makkelijk vóór de laadsessie kan zien bij de paal hoeveel een laadsessie kost en hoe deze prijs tot stand is gekomen. Daardoor worden laadprijzen in de nabije toekomst net zo transparant als tankprijzen.

Om ook onderweg snel en betrouwbaar laden mogelijk te maken voor vrachtwagens, investeert het ministerie 65,5 miljoen euro in de aanleg van stroomaansluitingen op verzorgingsplaatsen langs snelwegen, zodat ondernemers met elektrische vrachtwagens in de toekomst altijd langs de weg kunnen snelladen. Daarnaast is er ruim €96 miljoen aan subsidies beschikbaar gesteld voor de aanleg van laadinfrastructuur in de logistiek en de bouw, sectoren die een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van mobiliteit. Bedrijven kunnen hiermee ondersteuning aanvragen voor publieke of private laadoplossingen waardoor ze makkelijker de overstap naar elektrisch rijden kunnen maken.

Zonnepanelen langs A35 stap dichterbij

De Provincie Overijssel heeft het projectbesluit vastgesteld voor de Duurzaamheidsroute A35. Een belangrijke stap richting de uiteindelijke aanleg van zonnepanelen langs de A35 tussen Wierden en Enschede.

Tot 30 september kan iedereen die het niet eens is met de plannen in beroep gaan bij de rechter. Na afloop van de inzageperiode, of na uitspraak van de rechter, start de zoektocht naar een projectontwikkelaar.

De Duurzaamheidsroute A35 is een initiatief van de gemeenten Enschede, Hengelo, Borne, Almelo, Wierden en Hellendoorn, provincie Overijssel, Enexis en het Rijk om langs de snelweg A35 duurzame energie op te wekken. Het project draagt bij aan de energietransitie en maakt slim gebruik van rijks- en gemeentegronden langs de snelweg.

In het najaar van 2024 konden inwoners en belanghebbenden reageren op het ontwerp-projectbesluit. In totaal kwamen er 86 zienswijzen binnen. Op basis van deze reacties zijn aanpassingen gedaan. Zo zijn vier percelen in Enschede en één in Hengelo uit het plan gehaald. Ook zijn er strengere regels opgenomen om hinder voor omwonenden door reflectie van zonlicht te beperken.

'Vraag naar groene stroom moet omhoog, nu de energietransitie stilvalt door lage prijzen'

In de zomer is de prijs voor energie vaak nul of zelfs negatief. Stroomproducenten worstelen en de energietransitie stokt. De oplossing ligt in het aanmoedigen van de vraag naar groene energie en het bevorderen van flexibel gebruik. Zegt Nancy Kabalt-Groot van Windkracht.

'Kijk maar eens naar China, waar energie-intensieve industrieën worden verplicht om een deel van hun stroom uit hernieuwbare bronnen te halen, wat directe vraag creëert voor groene energie. Via initiatieven zoals directe levering van groene energie (zogenoemde ‘green direct connection’) krijgen afnemers zelfs directe toegang tot hernieuwbare bronnen zonder gebruik te maken van het reguliere net.'

Daarnaast gebruikt China slimme netwerken en vraagresponsprogramma's om gebruik te sturen, met marktprikkels zoals piekprijzen die consumenten en bedrijven motiveren om te kiezen voor duurzame energie wanneer het beschikbaar is. Het resultaat: vaste vraag, stabiele investeringen en een snel en positief effect op de CO₂-reductie.

Nederland kan leren van China: we hoeven niet altijd te wachten op nieuwe technologieën of extra subsidieregelingen. Door vraag bewust te stimuleren, via verplichtingen, slimme prikkels of transparante prijsmechanismen, kunnen we van duurzame energie de standaard maken. Deze aanpak kan de zonneparken en ook windparken in Nederland helpen.

Bedrijven moeten verplicht worden om (voor een deel) groene stroom in te kopen. Daarnaast kan de overheid fossiele energie zwaarder belasten en duurzame alternatieven aantrekkelijker maken. Dit zal ook het consumentengedrag de goede kant opsturen. Zo maken we van stroomzekerheid geen kostenpost, maar een investering in een leefbare toekomst.

Doorbraak claimt kernfusie bij kamertemperatuur — maar is het overtuigend?

Canadese wetenschappers zouden kernfusie op kamertemperatuur aantonen in een compacte reactor. Kernfusie op kamertemperatuur zou overtuigend zijn aangetoond via een proof-of-concept, met als doel kernfusie toegankelijker te maken buiten grootschalige projecten.

Wetenschappers van de University of British Columbia (UBC) hebben een methode ontwikkeld om het aantal fusie-evenementen bij kamertemperatuur met gemiddeld 15 procent te verhogen. Ze deden dit met een zelfgebouwde reactor die letterlijk op een werkbank past. 

Volgens de studie, gepubliceerd in Nature, is dit de eerste keer dat de combinatie van een elektochemisch proces en een compacte deuterium–deuterium reactor aantoonbaar extra fusie oplevert.

De term ‘kernfusie bij kamertemperatuur’ — ook bekend als ‘cold fusion’ — stamt uit 1989, toen Fleischmann en Pons aankondigden dat hun experimenten tot fusie leidden zonder extreme hitte. Maar hun claims werden al snel in diskrediet gebracht omdat andere onderzoekers de effecten niet konden reproduceren.

Onafhankelijke panels, zoals die in 1991, concluderen dat er geen bewijs is voor kernfusie bij zulke omstandigheden — de gemeten warmte werd niet overtuigend toegeschreven aan een kernproces.  
Recente pogingen om het onderwerp opnieuw te bekijken — onder andere door een team gesteund door Google en laboratoria in Noord-Amerika — vonden geen enkel bewijs voor ongebruikelijke fusie-effecten. Wel brachten ze meer inzicht in metaal-waterstofinteracties, nuttig voor andere wetenschappelijke terreinen.

Hoewel het onderwerp blijft intrigeren, zijn reproduceerbaarheid en betrouwbare meetmethoden problematisch gebleven. Veel resultaten bleken vaak het gevolg van meetfouten of onvolledig gecontroleerde omstandigheden.

Limburg versnelt verduurzaming met gerichte subsidies

Limburg versterkt de energietransitie met nieuwe en aangepaste subsidieregelingen. Woningeigenaren en bedrijven kunnen profiteren van financiële steun voor warmtepompen, zonnepanelen en isolatiemaatregelen. Het doel is om woningen sneller energiezuinig te maken en bedrijven klaar te stomen voor de toekomst.

Limburg versterkt de energietransitie met nieuwe en aangepaste subsidieregelingen. Woningeigenaren en bedrijven kunnen profiteren van financiële steun voor warmtepompen, zonnepanelen en isolatiemaatregelen. Het doel is om woningen sneller energiezuinig te maken en bedrijven klaar te stomen voor de toekomst.

De Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) is in 2025 gewijzigd. De subsidie voor een lucht-waterwarmtepomp bedraagt nu € 1.250 plus € 225 per kW. De bonus voor een A+++ warmtepomp is verlaagd van € 225 naar € 200. Het kabinet wil hiermee woningeigenaren stimuleren om te kiezen voor energiezuinige apparaten. Het totale budget van de ISDE-regeling bedraagt ruim € 550 miljoen.

De provincie Limburg investeert in verduurzaming bij het midden- en kleinbedrijf. Ondernemers kunnen via de regeling ‘Verduurzaming kleine ondernemingen 2025-2027’ subsidie aanvragen voor het energiezuiniger maken van panden of bedrijfsprocessen. Ook ondersteunt de provincie de ontwikkeling van energieopslag. Met de regeling ‘Proceskosten Energiehubs 2025’ worden collectieve initiatieven gestimuleerd die de druk op het elektriciteitsnet helpen verlagen.

De gemeente Maastricht ondersteunt verduurzaming met een eigen subsidieregeling. Woningeigenaren met energielabel D en lager of woningen met slecht geïsoleerde muren, daken en vloeren, kunnen tot € 1.500 subsidie krijgen voor één maatregel. Voor twee of meer maatregelen loopt dit bedrag op tot € 2.000. De regeling loopt tot uiterlijk september 2026 of totdat het beschikbare budget is verbruikt.

De combinatie van landelijke, gemeentelijke en provinciale regelingen zorgt voor een versnelling van lokale verduurzaming in Limburg. Voor woningeigenaren worden investeringen in warmtepompen en isolatie financieel haalbaarder. Voor bedrijven ontstaan meer mogelijkheden om energie te besparen en tegelijkertijd hun concurrentiepositie te versterken.

VN-secretaris-generaal: wereld bereikt kantelpunt voor schone energie

De wereld heeft een kantelpunt bereikt in de overgang naar schone energie, zo verklaarde VN-secretaris-generaal António Guterres op 22 juli tijdens een toespraak in New York. Volgens Guterres is de opmars van hernieuwbare energie niet meer te stuiten en raken fossiele brandstoffen “out of road”.

Uit nieuwe cijfers blijkt dat in 2024 92,5 procent van alle nieuwe elektriciteitscapaciteit wereldwijd afkomstig was van hernieuwbare bronnen. “Some 92.5% of all new capacity in 2024 came from renewables, the United Nations said.” schrijft Associated Press in een bericht over de speech.

Bovendien kwam, volgens het zelfde bericht van Associated Press, driekwart van de groei in elektriciteitsproductie uit zon, wind en andere duurzame energiebronnen. Investeringscijfers onderstrepen de verschuiving: groene energie trok vorig jaar 2 biljoen dollar aan kapitaal aan, 800 miljard meer dan fossiele brandstoffen, blijkt uit een artikel in Trouw.

Guterres benadrukte dat het momentum ook duidelijke verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Zo riep hij de technologiesector op om datacenters uiterlijk in 2030 volledig te laten draaien op hernieuwbare energie.

De toespraak is uniek omdat zij plaatsvindt onder de vlag van de Verenigde Naties, een forum waarin ook landen met uiteenlopende energiebelangen en geopolitieke posities samenkomen. Dat maakt het signaal krachtig: zelfs voor grootmachten die traditioneel afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen – waaronder de Verenigde Staten, die als lidstaat een sleutelrol in de VN spelen – wordt het kantelpunt richting hernieuwbaar publiekelijk erkend. Daarmee onderstreept Guterres dat de verschuiving naar schone energie geen niche meer is, maar een mondiale realiteit waaraan geen enkel land zich kan onttrekken.

Volgens de VN-topman zijn de maatschappelijke en economische voordelen van schone energie inmiddels onmiskenbaar: lagere kosten, meer werkgelegenheid en grotere energiezekerheid. Tegelijkertijd waarschuwde hij dat overheden en bedrijven hun tempo moeten versnellen om de klimaatdoelen te halen.

Nieuwe regelgeving led verlichting blijkt verwarrend: 85% interpreteert labels verkeerd

Vier jaar na de invoering van de vernieuwde energielabels voor lampen interpreteren de meeste consumenten de labels nog altijd verkeerd. Dat blijkt uit recent onderzoek door Ledinbouwspotsleds.nl. Zo denkt 85% dat een ledlamp met energielabel F niet zuinig is, terwijl dergelijke lampen zeer energie-efficiënt kunnen zijn. De verwarring leidt tot misverstanden en mogelijk verkeerde aankopen.

Het onderzoek door Ledinbouwspotsleds.nl maakt duidelijk dat de nieuwe energielabels voor elektrische apparaten en verlichting, die sinds 2021 in de EU gelden, niet doen waarvoor ze bedoeld zijn: meer duidelijkheid bieden aan de consument.

Ruim de helft van de respondenten (51,9%) zegt enigszins bekend te zijn met de nieuwe labels. 9% zegt er zeer bekend mee te zijn. Toch antwoordt 85,4% op de vraag ‘Denkt u dat een ledlamp met energielabel F zuinig is?’ met nee, zeker niet (45%) of nee, waarschijnlijk niet (40,4%).

Terwijl dergelijke lampen wel degelijk zuinig kunnen zijn, ze worden alleen strenger beoordeeld. De eerdere indeling met A+, A++ en A+++ is afgeschaft. Producten krijgen nu een label van A tot en met G, waarbij A staat voor de energiezuinigste apparaten. Een lamp die voorheen A+ heette, kan nu bijvoorbeeld in categorie E of F vallen.

Webshops konden nog tot 1 maart 2023 gebruik maken van het oude energielabel van producten die al eerder op de markt waren. Tegenwoordig zijn bij webshops vrijwel alleen energielabels te zien met een E of F score, terwijl de consument de nieuwe labels van 2021 allang weer vergeten is. Daar zit nu de onduidelijkheid bij de consument, want ledverlichting was toch juist energiezuinig en duurzaam?

Desondanks blijkt uit het onderzoek van Ledinbouwspotsleds.nl dat consumenten waarde hechten aan de energielabels. Meer dan de helft van de consumenten kijkt meestal (36,6%) of altijd (21,6%) naar het energielabel voordat zij een apparaat kopen, vooral bij grotere apparaten als koelkasten, televisies en wasmachines. Ze doen dit met name om het eigen stroomverbruik te reduceren voor een lagere energierekening.

De onderzoekers concluderen dat verdere publieksvoorlichting noodzakelijk is om de herindeling van energielabels beter te laten landen bij consumenten. Heldere uitleg, zowel online als in winkels, kan voorkomen dat energiezuinige producten onterecht worden vermeden.

Veelbelovende eerste resultaten Actief Slim Laden proef in Amsterdam

Hoe stimuleer je consumenten hun elektrische auto slim op te laden aan een openbare laadpaal? Dat is de vraag die Equans, ANWB, Gemeente Amsterdam en Deftpower willen beantwoorden met de Actief Slim Laden proef. 

Slim laden stemt het laadmoment van de EV-rijder automatisch af op de dynamische stroomprijs en daarmee indirect ook op de beschikbaarheid van duurzame energie. Tijdens de Actief Slim Laden proef kiezen ANWB Laadpas-gebruikers bij ca. 3.600 publieke Equans-laadpunten in de gemeente Amsterdam zelf of ze slim willen laden of niet.

Er zijn twee belangrijke verschillen met veel andere slim laden-initiatieven in de openbare ruimte: 

De EV-rijder houdt de controle, doordat ze zelf aangeven wanneer de accu vol moet zijn. Slim laden gebeurt dus alleen wanneer de EV-rijder aangeeft dat dit mogelijk is.

De gebruiker krijgt een deel van zijn laadkosten terug als beloning (cashback). De gemiddelde beloning per laadbeurt komt na ruim 850 Actief Slim Laden-sessies uit op € 0,82. Dat komt neer op een gemiddelde cashback van 7,5 procent op de totale laadsessie. De hoogste beloning, een uitschieter, voor één laadbeurt bedroeg tot nu toe € 7,14. De hoogte van de beloning hangt onder andere af van het tijdstip wanneer de laadbeurt begint.

Elektrische rijders die thuis slim laden profiteren – vooral met een dynamisch energiecontract – van lagere stroomtarieven. Voor mensen die afhankelijk zijn van openbare laadpalen zijn deze mogelijkheden er nog te weinig, waardoor zij vaak een hoger tarief betalen. Om mensen die openbaar laden dezelfde kansen en mogelijkheden te bieden als degenen die thuis laden, is het belangrijk om slim laden toegankelijk te maken voor iedereen. 

Dat heeft niet alleen voor de EV-rijder positieve effecten, ook het stroomnet kan ermee worden geholpen. Op dit moment worden veel laadsessies aan openbare laadpalen rondom hetzelfde moment gestart: eind van de middag, als mensen terug komen van hun werk. Dat is een moment dat er sowieso al een vraagpiek is naar elektriciteit.

Een Actief Slim Laden-sessie zorgt gemiddeld voor ruim 70 procent lagere stroomvraag tijdens piekuren dan een niet slimme laadsessie. Een aanzienlijk deel van het verbruik wordt verplaatst naar de nacht, als er minder vraag naar stroom is. Bij brede toepassing van Actief Slim Laden kan het stroomnet op piekmomenten ontlast worden, waardoor extra ruimte ontstaat. Bovendien kan door Actief Slim Laden ‘s nachts opgewekte windenergie beter worden benut en elektriciteit tegen een gunstiger tarief worden ingekocht.

Gebruikers worden gemotiveerd door het gemak van deze manier van slim laden, het idee dat men het elektriciteitsnet ontlast én de mogelijkheid om geld te besparen. De meeste gebruikers die eenmaal slim laden, blijven dit vaker doen. Dit laat zien dat gedragsverandering mogelijk is: EV-rijders laden duurzamer, terwijl ze zelf de regie houden en meedelen in de financiële voordelen van slim laden.  

Deze veelbelovende eerste resultaten geven alle reden om met de proef door te gaan en zelfs te verlengen tot eind november. Waar de aansturing van slimme laadsessies nu nog via de auto gebeurt – wat nog niet met alle elektrische auto’s kan – wordt nu hard gewerkt om dat via de laadpaal te doen. Daardoor kun je in principe met elk type elektrische auto slim laden. Zo kan een veel grotere groep elektrische rijders hier gebruik van maken. Ook krijgen EV-rijders de optie om standaard slim te laden als dit mogelijk is. Ze hoeven dit niet elke sessie te activeren. De hypothese is dat men dan nog vaker gebruik zal maken van slim laden.

Afspraken over oplossing voor zonnepark bij Schiphol

Na intensief overleg hebben Schiphol, zonnepark-exploitant De Groene Energie Corridor (DGEC), gemeente Haarlemmermeer en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat afspraken gemaakt over een oplossing voor de zonnepanelen die zijn aangelegd in de buurt van Schiphol.

De zonnepanelen veroorzaken een uniek en fors probleem: de reflectie van deze panelen zorgt bij een bepaalde stand van de zon voor een veiligheidsrisico bij piloten die willen landen op bepaalde landingsbanen van de luchthaven.

Er is al gestart met het weghalen van de zonnepanelen. Nu hebben de partijen afgesproken om alle panelen te voorzien van een folie die de reflectie voorkomt. Daarvoor moeten alle panelen worden gedemonteerd en later weer teruggeplaatst. Doel is om dit allemaal in september 2026 te hebben afgerond.

De verwachting is dat er vanaf 28 augustus 2025 weer hinder zal optreden bij piloten die willen landen op de Zwanenburgbaan. Ondanks dat het demontageproces al is begonnen, lukt het helaas niet om alle panelen nog voor die datum te verwijderen. Om de vliegveiligheid te borgen, kondigt Schiphol aan dat de Zwanenburgbaan vanaf 28 augustus ’s middags bij zonnige weersomstandigheden minder beschikbaar is voor landend verkeer. Deze maatregel duurt in principe tot 29 september, of tot wanneer de panelen zijn weggenomen.

Het verwijderen, aanpassen en opnieuw plaatsen van de zonnepanelen brengt kosten met zich mee. Nu niet ingrijpen, zou die kosten nog groter maken. Alle betrokken partijen doen een financiële bijdrage. Omdat de afgesproken oplossing verschillende publieke belangen dient, heeft minister Robert Tieman (Infrastructuur en Waterstaat) toegezegd om 6,84 miljoen euro uit te keren aan de gemeente Haarlemmermeer. De gemeenteraad van Haarlemmermeer moet nog wel akkoord gaan met de plannen.

Er is geen regelgeving waaraan een gemeente kan toetsen of zonnepanelen voor gevaarlijke situaties zorgen voor de luchtvaart. Wel zijn lidstaten verplicht om ervoor te zorgen dat bij een vergunning voor (onder meer) zonnepanelen alle belanghebbenden worden gehoord.

Verdachte Nord Stream opgepakt in Italië

In de zaak rond de sabotagedaden rnd de Nord Stream-gaspijpleiding in de Oostzee is eindelijk voortgang geboekt. In Italië is een Oekraïner, aangeduid als Serhii K., opgepakt naar aanleiding van een Europees aanhoudingsbevel, zo meldde het Duitse federaal parket. 

De arrestatie vond plaats in de provincie Rimini, mogelijk bij toeval tijdens een controle.

Volgens de aanklacht zou Serhii K. deel hebben uitgemaakt van een groep die in september 2022 explosieven heeft geplaatst op de pijpleidingen nabij het Deense eiland Bornholm: zowel op Nord Stream 1 als Nord Stream 2. 

Voor het transport van de explosieven werd gebruikgemaakt van een zeiljacht dat vertrok vanuit Rostock (Duitsland) en gehuurd was met vervalste documenten via tussenpersonen bij een Duits bedrijf.

Hij zal binnenkort overgebracht worden naar Duitsland, zodat hij voorgeleid kan worden aan de onderzoeksrechter van het Bundesgerichtshof.

Miljoenensteun voor batterijonderzoek in Braunschweig

Op het onderzoeks vliegveld in Braunschweig verrijst een nieuw gebouw voor de duurzame productie van toekomstige generaties batterijen en brandstofcellen. Voor dit project stellen de federale overheid en de deelstaat Nedersaksen samen 65 miljoen euro beschikbaar; de totale kosten worden geraamd op ongeveer 73 miljoen euro.

Vanaf 2027 zullen zo’n 150 wetenschappers werken aan productie- en recyclingprocessen voor batterijen en brandstofcellen. De opgedane kennis moet zo vroeg mogelijk in productontwikkeling worden toegepast. Bij het project zijn deskundigen betrokken uit de procestechniek, recycling, productietechniek, chemie, natuurkunde en logistiek.

Volgens de Nedersaksische minister van Wetenschap Falko Mohrs is batterijonderzoek strategisch van groot belang. Een zwaartepunt ligt bij de terugwinning van kritieke grondstoffen en de verwerking daarvan tot hoogwaardige actieve materialen – een aanpak die gesloten materiaalkringlopen mogelijk maakt en duurzaam omgaan met waardevolle grondstoffen bevordert.

Het nieuwe onderzoekscentrum krijgt de naam Center for Circular Production of Next Batteries and Fuel Cells (CPC). Het komt op het onderzoeks vliegveld te staan, in de directe nabijheid van andere onderzoeksinstellingen. Zo wordt het nauw verbonden met onderzoek naar energieopslag, voertuigen en luchtvaart.

Onderzoekers vinden revolutionaire manier om nucleair afval om te zetten in tritium

Een team Amerikaanse wetenschappers heeft een innovatieve techniek ontwikkeld waarbij nucleair afval wordt gebruikt als grondstof om tritium te produceren — een uiterst zeldzame waterstofvorm die essentieel is voor kernfusie­reactoren.

Tritium is, samen met deuterium, de belangrijkste brandstof voor kernfusie—een technologie die potentieel enorm veel schone energie kan opleveren. Vanwege de zeldzaamheid is het momenteel extreem duur: een kilogram kost ongeveer 33 miljoen dollar, terwijl wereldwijd nog slechts zo’n 30 kilo beschikbaar is—genoeg om een half miljoen huishoudens een half jaar van stroom te voorzien.

De nieuwe methode maakt gebruik van een deeltjesversneller om het nucleaire afval te bombarderen met neutronen. Hierdoor ontstaan reacties die leiden tot de aanmaak van tritium. Daarbij kan een reactor met een vermogen van 1 GW per jaar ruim 2 kg tritium produceren—ruim tien keer meer dan een fusiecentrale van vergelijkbare omvang zelf zou kunnen leveren.

Deze aanpak biedt een dubbele winst: het vermindert de hoeveelheid radioactief afval én levert tegelijkertijd cruciale brandstof voor toekomstige kernfusie centrales. De onderzoekers werken nu aan verdere modelberekeningen en onderzoeken wat de werkelijke kosten zijn om tritium op deze manier op te wekken.

Mochten de kosten gunstig uitvallen, dan zou deze ontdekking een gamechanger kunnen zijn in de race naar de eerste commerciële fusiecentrale — en zou de droom van schone, vrijwel onbeperkte energie dichterbij komen dan ooit.

WePositive.Energy ontvangt financiering om van woonwijken slimme energiehubs te maken

WePositive.Energy, een startup uit Alkmaar, heeft een converteerbare lening van 350.000 euro ontvangen van het Innovatiefonds Noord-Holland. De financiering wordt ingezet voor de ontwikkeling van een AI-gedreven platform dat huishoudens in staat stelt om lokaal opgewekte energie gezamenlijk slim te gebruiken door deze op te slaan en te delen via zogeheten energiehubs. 

WePositive.Energy richt zich op een van de grootste knelpunten in de energietransitie: de toenemende druk op het elektriciteitsnet door piekbelasting. WePositive.Energy maakt het mogelijk om energiehubs te creëren, waarin agnostisch van de energieleverancier energie gedeeld kan worden. Met slimme energiehubs voor woonwijken worden thuisbatterijen, laadpalen, warmtepompen en zonnepanelen intelligent met elkaar verbonden. Zo ontstaat een lokaal energiesysteem waarmee huishoudens samen efficiënter omgaan met beschikbare duurzame energie. Dit draagt bij aan het verlagen van energiekosten, het verminderen van CO₂-uitstoot én het ontlasten van het elektriciteitsnet.

In grote delen van onder andere Noord-Holland is het elektriciteitsnet tot zeker 2035 vol. Dit belemmert de woningbouw, verduurzaming van mobiliteit en economische ontwikkeling. Onderzoek toont aan dat dit de Nederlandse economie jaarlijks tot €40 miljard kost. Ook in andere Europese landen groeit het probleem. Energiehubs worden in diverse studies genoemd als essentiële oplossing, maar praktische, schaalbare toepassingen voor woonwijken zijn nog schaars. Dit zal de oplossing van WePositive.Energy komende periode adresseren in verschillende pilots. 

Hoogte dwangsom voor weigeren 'slimme' of digitale meter nog niet bekend

De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) kan nog niet aangeven hoe hoog de boete (dwangsom) zal zijn voor huiseigenaren die vanaf 2026 de vervanging van hun analoge meter naar een slimme of digitale meter weigeren, zo meldt de toezichthouder aan het AD.

Vanaf januari 2026 is de nieuwe Energiewet van kracht. Hierdoor moet iedereen met een analoge energiemeter deze laten vervangen door een nieuwe meter (slim of digitaal). Iedereen met een analoge meter krijgt automatisch een brief van de regionale netbeheerder met het verzoek een afspraak te maken voor de meterwissel.

Huishoudens die in het verleden meerdere keren een aanbieding voor vervanging hebben afgeslagen, ontvangen opnieuw een aanbod. Bij voortdurende weigering zal de RDI handhaven met een dwangsom. 
Hoewel de handhaving duidelijk is, is de hoogte van de boete nog onbekend. De RDI heeft hierover op dit moment nog geen definitieve uitspraak gedaan.

In België worden gelijkaardige situaties al strikt behandeld; daar zijn mensen al aangeklaagd en veroordeeld voor het weigeren van een digitale meter (die automatisch meterstanden doorstuurt). Hiermee wordt volgens de RDI gedoeld op het concept van een ‘slimme’ meter.

De ‘slimme’ meter is te herkennen aan de aanwezigheid van een p1-poort – dit is een aansluiting waarmee apparaten kunnen worden gekoppeld om gegevens direct uit te lezen. Een gewone digitale meter heeft deze optie niet en stuurt geen informatie automatisch door. 

Nieuwe groothandel Solum Energy helpt installateurs starten met thuisbatterijen

Solum Energy profileert zich als een nieuwe groothandel in energieopslag. Het bedrijf biedt installateurs niet alleen scherpe prijzen voor kwalitatieve merken waaronder Victron en Voltsmile, maar vooral ook technische ondersteuning en begeleiding bij het hele proces.

Solum Energy is opgericht door het team achter Offgridcentrum, dat al bijna tien jaar gespecialiseerd is in het ontwerpen en installeren van Victron-systemen. Die ervaring wordt nu ingezet om andere installateurs op weg te helpen. “We hebben eigen engineers in huis die voor elk project een aansluitplan op maat maken,” vertelt oprichter Nander Knobben. “Alle Victron-omvormers worden vooraf door ons ingesteld, afgestemd op de situatie van de klant van de installateur. En als er tijdens de installatie vragen zijn, zijn we gewoon bereikbaar.”

Die aanpak is hard nodig, merkt Knobben: “We krijgen regelmatig installateurs aan de lijn die elders een systeem hebben gekocht, maar er tijdens de installatie niet uitkomen. Verkeerde instellingen, componenten die niet goed samenwerken of systemen die niet reageren – dat willen wij voorkomen.”

Solum Energy heeft een ruime voorraad Victron- en Voltsmile-producten direct beschikbaar. Hierdoor kunnen installateurs snel schakelen, zonder lange levertijden. Tegelijkertijd profiteren ze van aantrekkelijke groothandelsprijzen en technische begeleiding die in de sector nog vaak ontbreekt.

Solum ondersteunt installateurs bij uiteenlopende energieopslagprojecten – van een thuisbatterij in een rijtjeshuis tot complete installaties van 1 megawatt voor bedrijfshallen en industriële toepassingen. De focus ligt altijd op betrouwbaarheid, schaalbaarheid en praktische uitvoerbaarheid. “We helpen installateurs om vol vertrouwen aan de slag te gaan, of het nu hun eerste batterijsysteem is of hun vijftigste,” aldus Knobben.

Vanaf september kunnen installateurs ook de vernieuwde showroom bezoeken in Wierden. Hier is ruimte voor persoonlijk advies, productdemonstraties en het kennismaken met ons team en de nieuwste systemen. Zo combineren we groothandel, technische ondersteuning en praktijkervaring onder één dak.

Equinix en ULC-Energy werken samen om duurzame groei van AI-datacenters in Nederland te ondersteunen met schone kernenergie

Equinix kondigt de samenwerking aan met het in Amsterdam gevestigde ULC-Energy. Beide partijen gaan voor een levering van maximaal 250 MWe aan kernenergie van de volgende generatie aan datacenters in Nederland. Deze samenwerking maakt onderdeel uit van een bredere initiatiefronde van Equinix, waarin wordt samengewerkt met vooraanstaande innovators in schone energie, zoals Oklo, Radiant, Stellaria en Bloom Energy, met als doel betrouwbare en duurzame elektriciteit te ontwikkelen die voorziet in de energiebehoefte van datacenters wereldwijd.

De samenwerking met ULC-Energy sluit aan bij de strategie van een gediversifieerd energieportfolio, waarmee mogelijke toekomstige beperkingen in de stroomvoorziening worden opgevangen. Dit gebeurt door bestaande afspraken met energieleveranciers uit te breiden, nieuwe technologieën voor lokale energieopwekking te combineren en de mogelijkheden van next-generation kernenergie te verkennen. Zo onderstreept het bedrijf zijn inzet om klanten te voorzien van de schaal, efficiëntie en veerkracht die zij nodig hebben, via een geïntegreerde benadering van energievoorziening.

Binnen deze strategie heeft Equinix een Letter of Intent getekend met ULC-Energy voor een Power Purchase Agreement (PPA) van maximaal 250 MWe voor Nederlandse datacenters. ULC-Energy, ontwikkelaar van kernenergieprojecten, selecteerde in 2022 Rolls-Royce SMR als voorkeursoplossing voor de implementatie van Small Modular Reactors (SMR’s) in Nederland. Rolls-Royce SMR ontwikkelt een lichtwater-SMR van 470 MWe en werd in juni geselecteerd als voorkeursbieder voor een partnerschap met Great British Energy – Nuclear om de eerste SMR’s in het Verenigd Koninkrijk te implementeren.

Volgens het rapport van het International Energy Agency zal het wereldwijde elektriciteitsverbruik tot 2027 jaarlijks met 4% toenemen, de snelste groei van de afgelopen jaren. Deze stijging wordt aangedreven door verschillende factoren: ongekende elektrificatie, de uitbreiding van datacenters door kunstmatige intelligentie en een heropleving van de industriële productie. De toenemende vraag kan energieleveranciers onder druk zetten om voldoende stroom te genereren en legt extra belasting op verouderde elektriciteitsnetten. In Nederland speelt de samenwerking van Equinix met ULC-Energy voor de implementatie van Rolls-Royce SMR-technologie een belangrijke rol bij het duurzaam en betrouwbaar invullen van toekomstige energiebehoeften.

Tot op heden heeft het bedrijf in samenwerking met energieleveranciers geavanceerde upgrades van transmissiesystemen gefinancierd en ondersteund, waaronder nieuwe onderstations die de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet vergroten, en noodstroomoplossingen die alle afnemers ondersteunen tijdens stroomonderbrekingen. Daarnaast wordt geïnvesteerd in energieoplossingen zoals brandstofcellen en aardgas, die de operationele efficiëntie verhogen en extra capaciteit aan de netten toevoegen. Voor de toekomst wordt ook de ontwikkeling van geavanceerde kerntechnologieën ondersteund, die betrouwbare en schone energie kunnen leveren.

Vergeten energietechniek maakt indrukwekkende comeback: zonnegenerator 15× krachtiger

Een energiebron die lange tijd in de schaduw stond, blijkt dankzij moderne technieken ineens een serieuze concurrent voor zonnepanelen te zijn. Onderzoekers van de University of Rochester presenteerden een doorbraak in zonne-thermo-elektrische generatoren (STEG’s), die nu ongeveer 15 keer krachtiger zijn dan oudere modellen.

In tegenstelling tot conventionele zonnepanelen, die zonlicht direct omzetten in elektriciteit, halen STEG’s hun energie uit temperatuurverschillen—zoals zonnewarmte of industriële restwarmte.
Tot nu toe haalden STEG’s daar minder dan 1% rendement mee—vergeleken met zo’n 20% bij standaard PV-panelen.

Het onderzoeksteam onder leiding van hoogleraar Chunlei Guo gebruikte femtoseconde-laserpulsen om nanostructuren in wolfraam te etsen. Die ‘black metal’-laag vangt zonlicht maximaal op en vermindert warmteverlies door straling.

Daarnaast is een dun transparant kunststoflaagje toegevoegd, dat fungeert als een klein broeikaseffect: het houdt warmte vast en beperkt verlies via convectie of conductie.

Aan de koude kant werd het zelfde lasertechniek toegepast op aluminium. Dat verdubbelde de warmte-afvoer via straling en luchtcirculatie, wat resulteert in een groter temperatuurverschil tussen warm en koud—en dus meer spanning en elektriciteit.

Nederland aircoland: ruim één miljoen nieuwe installaties erbij in vier jaar tijd

De airco wordt langzamerhand gemeengoed in ons land. Inmiddels zijn er namelijk een kleine twee miljoen geïnstalleerde units in Nederlandse woningen. Sinds 2020 nam dat aantal toe met maar liefst 1.110.180 airco’s. Dat blijkt uit een analyse van Independer op basis van cijfers van het CBS. Deze enorme groei lijkt samen te hangen met de grote toename van tropische dagen in ons land. De meeste airco’s staan in Limburg, deze provincie is goed voor ruim een kwart van alle installaties.
 
Door de forse groei in populariteit heeft bijna één op de vier woningen in Nederland een airco. Om precies te zijn gaat het om 23,1 procent. Ter vergelijking: In 2020 was dit nog geen tien procent.
 
Het aantal tropische dagen is de afgelopen decennia fors toegenomen. Dat blijkt uit cijfers van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). Ze spreken van een tropische dag wanneer de temperatuur 30 graden of hoger is. Zo waren er in De Bilt tussen 1980 en 1989 in totaal 22 tropische dagen gemeten. Tussen 2010 en 2019 ging het om meer dan een verdubbeling met 49 tropische dagen. Dat zijn de hete dagen in periodes van 10 jaar. Het lijkt alleen maar warmer te worden, als we kijken vanaf 2020 tot en met juni dit jaar, dan hebben we het al over 34 dagen tropische dagen.
 
Het aandeel airco’s in de provincies is nergens zo groot als in Limburg. Daar is in 27,9 procent van de woningen een unit aanwezig. Op nummer twee staat Noord-Brabant. Daar vind je in 16,8 procent van de woningen een airco. In Groningen zijn de minste verkoelingssystemen. Daar heeft nog geen zeven procent van de woningen er één.

Woningen met slechtste energielabels blijven achter in energietransitie

De Nederlandse woningmarkt lijkt op koers te liggen om te voldoen aan de Europese doelstellingen voor energie-efficiëntie. Dat blijkt uit de nieuwste themapublicatie van de Woningmarktmonitor van ABN AMRO, waarin de bank de stand van zaken van de energietransitie op de Nederlandse woningmarkt onderzoekt. Het gemiddelde energieverbruik van woningen is sinds 2020 met ruim 7 procent gedaald. 

Dit blijkt uit een observatie van de energielabels in tijd waarbij ABN AMRO ook een prognose doet van het energieverbruik richting 2030 in drie scenario’s. In het basisscenario verwacht ABN AMRO volgens de huidige trend dat het gemiddelde verbruik in 2030 164 kWh per m² per jaar bedraagt, een daling van 17,8 procent ten opzichte van 2020. Daarmee behaalt Nederland de doelstelling uit de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD), die in 2026 in nationale wetgeving wordt opgenomen. De EPBD verplicht lidstaten om het gemiddelde energieverbruik van hun woningvoorraad fors te verlagen, met nadruk op woningen met de slechtste labels. 

Uit de prognose blijkt echter dat het aandeel van de slechtst presterende labels in elk scenario hetzelfde blijft, waardoor het halen van de doelstellingen in gevaar komt. Naast het feit dat hoge renovatiekosten een probleem vormen, worden deze woningen vaak bewoond door huishoudens met een lager inkomen en minder kennis over verduurzamen.
 
Nederland streeft ernaar om tegen 2030 2,5 miljoen woningen te renoveren, waarvan 1 miljoen huurwoningen en 1,5 miljoen koopwoningen. Alle woningen met label G (vanaf 2027) en met label F of slechter (vanaf 2030) moeten worden gerenoveerd tot minimaal label C. Daarbij zet de overheid in op maatregelen als isolatie, warmtepompen en de uitbreiding van collectieve warmtenetten. De huidige vooruitgang is grotendeels te danken aan strenge nieuwbouweisen en verduurzamingsmaatregelen in de bestaande voorraad. Zo zijn nieuwe woningen standaard gasvrij. Tegelijkertijd neemt het aandeel bestaande woningen met lagere energielabels langzaam af. Recente beleidswijzigingen vertragen het tempo. Zo heeft het kabinet het plan om hybride warmtepompen vanaf 2026 verplicht te stellen geschrapt en wordt de salderingsregeling voor zonnepanelen in 2027 volledig beëindigd. Een belangrijk onderdeel van de Nederlandse verduurzamingsstrategie blijft de uitbreiding van warmtenetten, die de CO₂-uitstoot verminderen en de druk op het elektriciteitsnet verlichten. In 2024 waren circa 500.000 huishoudens aangesloten; het doel is om dit aantal te verdubbelen tegen 2030. De hoge aansluitkosten vormen echter een drempel, waardoor aanvullende maatregelen zoals subsidies en prijsplafonds worden onderzocht.
 
Ondanks de voortgang blijft de renovatie van woningen met energielabel F of G een uitdaging. “We zien dat de Nederlandse woningvoorraad over het algemeen goed scoort op het gebied van energie-efficiëntie. Maar als we kijken naar subsidieaanvragen en energielabels van huiseigenaren, zien we dat het tempo van verbetering afneemt. Deze woningen zijn vaak technisch complex of economisch onaantrekkelijk om te verduurzamen, vooral voor eigenaren met een lager inkomen. Dat is zorgelijk, omdat de regelgeving bepaalt dat de helft van de totale verbetering in energie-efficiëntie afkomstig moet zijn van de woningen met de laagste energielabels. Het deel van de woningvoorraad met de slechtste energielabels dreigt echter achter te blijven, wat het behalen van alle EU-doelstellingen kan bemoeilijken,” zegt Mike Langen, senior econoom Woningmarkt van ABN AMRO. “Gerichte renovatie kan niet alleen bijdragen aan de klimaatdoelen, maar ook de maandelijkse energielasten van woningeigenaren sterk terugdringen. Om deze huishoudens te ondersteunen zal de overheid meer maatregelen moeten nemen.”

Australië schakelt Waratah Super Battery in: stroom voor 1 miljoen huishoudens

Op het terrein van de voormalige Munmorah-kolencentrale in New South Wales is de Waratah Super Battery officieel in gebruik genomen. Deze megabatterij kan bij volledige capaciteit 350 megawatt leveren (binnenkort op te schalen naar 850 MW) en biedt daarmee één uur lang stroom voor ruim een miljoen huishoudens.

De batterij, bestaande uit meer dan 3.500 afzonderlijke batterijen, fungeert als een soort shock‑absorber voor het elektriciteitsnetwerk in New South Wales. Bij spanningen zoals stroomstoringen of overspanning – bijvoorbeeld door blikseminslag of branden – kan het systeem direct ingrijpen en het net stabiliseren.

De Waratah Super Battery is een initiatief van Akaysha Energy, een onderneming onder de vlag van BlackRock, en wordt operationeel beheerd door EnergyCo, een Australisch staatsbedrijf   . Sinds de ingebruikname vorig jaar is al 350 MW operationeel, waarna men streeft naar volledige capaciteit van 850 MW eind 2025.

Het systeem maakt deel uit van het nationale Energy System Integrity Protection Scheme (SIPS) en monitort realtime 36 transmissielijnen. Bij overbelasting kan het binnen seconden ingrijpen door extra stroom toe te voeren aan het net. Dit helpt niet alleen bij het voorkomen van black‑outs, maar maakt ook efficiënter gebruik van bestaande infrastructurele netwerken mogelijk, wat op lange termijn kan bijdragen aan lagere elektriciteitsprijzen.

Het project is een van twaalf grootschalige batterijinstallaties die recent zijn toegevoegd aan de National Electricity Market – een teken van de versnelde investering in hernieuwbare opslagcapaciteit nu traditionele kolencentrales geleidelijk aan worden uitgefaseerd.

Meld je gratis aan: het Grote Energie Verkiezingsdebat met ‘Betrouwbare Bronnen’

Donderdag 9 oktober is het Grote Energie Verkiezingsdebat bij netbeheerder Stedin in Utrecht. Een mooie plek om het over de energietransitie te hebben. Het wordt een inhoudelijk politiek debat over een cruciaal verkiezingsthema: energie. Onder leiding van PG Kroeger en Jaap Jansen. Ze maken tegelijk ‘live’ hun bekende podcast ‘Betrouwbare Bronnen’. Bijwonen? Meld je gratis aan.

Energieprijzen zijn instabieler dan ooit. Gas en olieleveringen worden ingezet als politieke drukmiddel. Het elektriciteitsnet wordt steeds voller. Daardoor zijn er wachttijden voor nieuwe aansluitingen. Bedrijven en burgers komen in moeilijkheden door hoge energiekosten. Daar staat tegenover dat record na record wordt gebroken bij de opwekking van schone energie. Inmiddels komt ruim de helft van onze stroom van zon en wind. Indrukwekkend. En vergeet niet de enorme investeringen in nieuwe infrastructuur.

De politiek wordt met steeds meer energievraagstukken geconfronteerd. Wat we vandaag besluiten over energie, bepaalt hoe we morgen leven. Dus de hoogste tijd om te horen waar kandidaat-Kamerleden van de belangrijkste politieke partijen voor staan. Hoe worden we minder afhankelijk van fossiele import? Hoe houden we de energierekening betaalbaar? En welke kansen biedt verduurzaming voor een gezonde economie? Zomaar een greep uit de zaken die aan bod komen.

Het debat is donderdag 9 oktober bij Stedin in Utrecht om 19.30 uur. Gratis toegankelijk, aanmelden is verplicht. Geef je dus direct op via de onderstaande knop.

Grote vrijval bij SDE++-zonprojecten vraagt om gerichte oplossingen

Meer dan de helft van de SDE++-aanvragen voor zonprojecten in de periode 2021–2024 zijn vrijgevallen. Dit betekent dat de subsidie wel is toegekend, maar dat de projecten niet zijn gerealiseerd. Dat blijkt uit een onderzoek van Technopolis in opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG). Holland Solar vindt deze situatie ongewenst en pleit daarom voor maatregelen.

Het onderzoek noemt netcapaciteit en de toename van negatieve elektriciteitsprijzen als de belangrijkste belemmeringen. Tegelijkertijd stellen de onderzoekers dat “vrijval vaak werd toegeschreven aan een opeenstapeling van belemmeringen”.
 
Het eerder gepubliceerde KPMG‑rapport bevestigt dit beeld. Naast netcongestie en negatieve prijsuren kampt de sector met hoge eisen bij vergunningverlening, lange doorlooptijden, en de impact van stijgende rente en inflatie.

Holland Solar pleit daarom voor gerichte maatregelen om de vrijval van zonprojecten in de SDE++ te verminderen: Laat uitgestelde invoeding met batterijen meetellen voor de SDE++-vollasturen Versnel de opschaling van congestiemanagement en bied gemeenten en provincies hulp bij uniforme en versnelde vergunningverlening.

Warmtenetten hebben groot besparingspotentieel, randvoorwaarden blijven nodig

Voor woningcorporaties kunnen warmtenetten over vijf tot tien jaar al de goedkoopste warmteoptie zijn. Dat concludeert ING Research op basis van een studie naar het opschalen van collectieve warmtenetten. Netbeheerders zijn blij met dit signaal omdat de betaalbaarheid en investeerbaarheid essentiële randvoorwaarden zijn voor de opschaling van warmtenetten.

Warmtenetten spelen een belangrijke rol in het energiesysteem. Nu en in de toekomst. Warmtenetten verduurzamen en diversifiëren namelijk de warmtevoorziening met energie van eigen bodem, zonder het elektriciteitsnet te belasten. Het maakt Nederland minder afhankelijk van andere landen en zorgt voor flexibiliteit in een integraal energiesysteem. 

Uit onderzoek van CE Delft blijkt bijvoorbeeld dat warmtepompen het elektriciteitsgebruik verhogen met 6 petajoule per jaar en de piekvraag op koude dagen met circa 1 gigawatt. Zonder het beoogde aantal warmtenetaansluitingen zal er tot 2040 ruim 1,6 miljard euro extra in het elektriciteitsnet moeten worden geïnvesteerd. Een breed aanbod van energiebronnen maakt ons energiesysteem robuuster en betaalbaarder. 

ING Research concludeert dat warmtenetten vaak goedkoper zijn dan warmtepompen, omdat er minder netverzwaring en isolatie nodig is. Daarbij zijn warmtenetten voor veel woningen, met name kleinere corporatiewoningen en woningen in dichtbebouwde stedelijke gebieden, maatschappelijk gezien de goedkoopste manier om te verduurzamen. 

De Tweede Kamer heeft onlangs ingestemd met de Wet collectieve warmte. Het aannemen van de nieuwe warmtewet is een belangrijke eerste stap in het verlichten van de druk op het elektriciteitsnet en de bijkomende kosten. De wet geeft duidelijkheid over de rolverdeling van publieke en private partijen en biedt mogelijkheden tot schaalvoordelen. 

Netwerkbedrijven zorgen voor samenhang tussen elektriciteit, gas en warmte. Die integrale benadering is cruciaal voor de keuzes die we moeten maken over onze ruimtelijke ordening en benodigde netcapaciteit. Dat is belangrijk omdat netwerkbedrijven op die manier de groeiende elektriciteitsvraag kunnen afremmen en ook gerichter kunnen investeren in het elektriciteitsnet. 

Lokale overheden zijn klaar om hun regierol te pakken. Netwerkbedrijven zijn hierin dankzij jarenlange ervaring in het ontwikkelen en beheren van energie-infrastructuur de ideale partners. De uitdaging zit vooral in het opschalen van deze initiatieven, zodat meer woningen sneller kunnen profiteren van warmte van eigen bodem. Om van de schaalvoordelen te kunnen profiteren is duidelijke samenhang tussen de betrokken partners nodig. 

Door lokaal opgedane kennis en ervaring slim te bundelen, kunnen we sneller opschalen en de kosten beheersbaar houden. Het warmteservicebedrijf kan een sleutelrol vervullen in de beginfase. Door kennis en expertise in een warmteservicebedrijf te bundelen, dalen de kosten voor huishoudens en krijgen warmtebedrijven meer uitvoeringskracht. 

Om warmtenetten op gang te krijgen, hebben alle partijen een sterke behoefte aan heldere spelregels, voldoende uitvoeringskracht, geborgde investeerbaarheid en betaalbaarheid. Het aannemen van de nieuwe warmtewet is hierin een cruciale eerste stap. Tegelijk is het nu zaak dat ook de betaalbaarheid en de investeerbaarheid verbeteren.

Tibber en Ford maken elektrisch rijden deze zomer slimmer en voordeliger

Dankzij een geavanceerde koppeling tussen Fords nieuwste elektrische modellen en de Tibber-app laden bestuurders hun auto automatisch voortaan op tijdens de goedkoopste én groenste uren van de dag. Dat moet resulteren in gemiddeld 30 procent lagere laadkosten en een lagere belasting van het stroomnet. En door te laden op momenten waarop veel wind- en zonne-energie beschikbaar is, wordt de uitstoot van CO₂ aanzienlijk verminderd. Om de samenwerking kracht bij te zetten, lopen er deze zomer speciale voordelen voor Ford-rijders die slim laden via Tibber.

De integratie stelt Ford-modellen zoals de volledig elektrische Explorer, Capri, Puma Gen-E en Mustang Mach-E in staat om direct te communiceren met de Tibber-app via een speciaal ontwikkelde interface. Hierdoor worden laadbeurten niet alleen automatisch gepland op het moment met de laagste stroomprijs, maar houdt het systeem ook rekening met de gewenste vertrektijd en batterijstatus. Ford-rijders hoeven alleen hun auto te koppelen aan de app en hun voorkeuren in te stellen; de slimme software regelt de rest volledig autonoom.

Met een dynamisch energiecontract van Tibber betaal je per uur de actuele stroomprijs van de beurs. Als er veel energie beschikbaar is uit zon en wind, daalt de prijs, en kan slim laden je auto automatisch opladen op die momenten. Dit betekent dat je niet alleen goedkoper laadt, maar ook groener, omdat je de groene stroom optimaal benut. De Tibber-app geeft bovendien inzicht in je maandelijkse energieverbruik, facturen en laadgeschiedenis. Via heldere analyses helpt Tibber gebruikers bovendien om het verbruik verder te verduurzamen en kosten te verlagen.

De samenwerking tussen Ford en Tibber krijgt deze zomer extra aandacht met een reeks initiatieven om elektrisch rijden toegankelijker en aantrekkelijker te maken. Zo worden Ford-rijders aangemoedigd om slim te laden via de Tibber-app, waardoor zij profiteren van lage stroomprijzen én het gebruik van duurzame energie. Met speciale zomeracties die tot 31 augustus lopen voor nieuwe gebruikers, willen Ford en Tibber laten zien dat slimmer laden niet alleen goed is voor het milieu, maar ook voor de portemonnee.

R

Delftse batterij haalt energie uit roest

Een doorbraak van formaat: de Delftse startup Ore Energy heeft ’s werelds eerste iron‑air batterij geïntegreerd in het elektriciteitsnet — rechtstreeks getest bij The Green Village van de TU Delft. Wat deze batterij zo uniek maakt is dat hij energie opslaat via een omkeerbaar proces met roest: bij laden wordt roest (ijzeroxide) omgezet in zuiver ijzer met elektriciteit, waarna het ontladen plaatsvindt door het opnieuw vormen van roest met zuurstof uit de lucht. Het systeem “ademt” als het ware bij het in- en uitladen.

In enorme zeecontainers slaat de installatie meerdere megawatturen op, wat dagenlange energiebuffering mogelijk maakt. De gebruikte materialen — voornamelijk ijzer, water en lucht — zijn goedkoop, overvloedig beschikbaar en 100% recyclebaar. Wat meer is: deze batterij is niet brandbaar, een groot voordeel ten opzichte van traditionele lithium-ion systemen die werken met kobalt, nikkel of lithium en risico lopen op oververhitting of brand.

Dat dit alles binnen Europa is ontwikkeld en gebouwd, versterkt de strategische waarde: het biedt een belangrijke stap richting energieonafhankelijkheid van Europese netten, zonder afhankelijkheid van import van schaars materiaal of buitenlandse ondernemingen. Ore Energy wil opschalen naar een productiecapaciteit van 50 GWh, aanzienlijk meer dan concurrenten zoals Form Energy in de VS al doen, en beschikt inmiddels over € 30 miljoen aan Europese financiering.

Groen licht voor warmtenet in Assen

 

De gemeente Assen wil een warmtenet aanleggen in de wijken Lariks en Noorderpark. De gemeenteraad heeft op dinsdag 24 juni groen licht gegeven hiervoor. De werkzaamheden starten op z’n vroegst in 2027. 

Uiterlijk 2050 stopt heel Nederland met het gebruik van aardgas voor het verwarmen van huizen, douchen en het bereiden van eten. Het is dus nu al verstandig om na te denken over een andere energiebron. Voor een aantal wijken in Assen is een warmtenet een goede oplossing, waaronder de wijken Lariks en Noorderpark. 

Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt. Dit warme water verwarmt huizen en het warme water dat u nodig heeft uit de kraan. Hierdoor is een cv-ketel op gas of een eigen warmtepomp in huis niet meer nodig. Het warmtenet is een betaalbare en milieuvriendelijke optie in plaats van aardgas. Met betaalbaar bedoelen we dat u niet meer betaalt dan bij het gebruik van aardgas. 

Assen kiest ervoor om zelf een warmtebedrijf op te richten. Zo zis men niet afhankelijk van commerciële energieleveranciers. Het gemeentelijk warmtebedrijf hoeft geen winst te maken. 

Solar Monkey versnelt ontwerp van zonnepanelensystemen dankzij True Ortho-luchtfoto’s

Solar Monkey, leverancier van ontwerpsoftware voor zonnepanelensystemen, batterijen en warmtepompen, versnelt het offerte- en ontwerpproces voor installateurs met behulp van hoogwaardige geodata van Esri Nederland. Dankzij zogenaamde True Ortho-luchtfoto’s – haarscherpe, volledig loodrechte beelden zonder perspectiefvertekening – kan een compleet zonnepanelensysteem binnen 90 seconden worden ontworpen én geoffreerd. Dat levert installateurs een tijdwinst tot 80 procent per project op.

Met een gebruiksvriendelijke cloudoplossing kunnen installateurs op afstand nauwkeurige zonnesystemen ontwerpen, zonder ter plekke metingen te hoeven verrichten. Het bedrijf is inmiddels marktleider in Nederland en breidt snel uit naar België, Duitsland en andere Europese markten.

Waar traditionele orthofoto’s last hebben van perspectivische vervorming en overhellende gebouwen, bieden True Ortho-foto’s een zuiver verticaal beeld – pixel voor pixel. Hierdoor zijn ze perfect te combineren met andere kaartlagen en uiterst geschikt voor nauwkeurige systeemontwerpen.

Deze beelden maken het mogelijk om: zonnepanelen precies te positioneren, automatische schaduwanalyses uit te voeren op basis van omgevingsdata (zoals bomen en gebouwen) en betrouwbare opbrengstberekeningen te maken.

De beelden worden jaarlijks geüpdatet en via een API automatisch geleverd aan Solar Monkey, op basis van een abonnement.

“Dankzij deze data hoeven installateurs niet langer het dak op,” zegt Casper Glorius, Head of Product bij Solar Monkey. 

600.000 subsidie voor Noord-Hollandse energiehubs

De provincie Noord-Holland stelt 600.000 euro subsidie beschikbaar voor 21 energiehubs in Noord-Holland. Een energiehub is een plek waar ondernemers, die op hetzelfde netstation zijn aangesloten, energie met elkaar kunnen uitwisselen.

Het geld is bedoeld voor ondernemers die samenwerken om de uitdagingen op het gebied van energie, zoals het volle stroomnet, aan te pakken. Per initiatief is 50.000 tot 60.000 euro beschikbaar voor specifieke kennis, zoals data-analyse en technisch, juridisch en organisatorisch advies. Deze kennis helpt ondernemers om zich te organiseren en samen te werken in de energiehubs. Meer informatie over de aanvraag van subsidie is te vinden op Subsidieregelingen.

In Noord-Holland zijn er ongeveer 50 initiatieven voor energiehubs. De provincie heeft in 2025 in totaal 21 initiatieven gekozen die subsidie kunnen aanvragen. Alle initiatieven zijn beoordeeld op belangrijke punten, zoals economische ontwikkeling en verduurzaming. Ook zijn de voorwaarden voor het energiesysteem en de organisatie bekeken. De beoordeling is gedaan door Liander, ROMInwest (een organisatie die bedrijven helpt in Noord-Holland) en de provincie Noord-Holland.

De subsidieregeling is onderdeel van het stimuleringsprogramma energiehubs Noord-Holland, dat is gestart in opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei. Het programma ondersteunt een snellere ontwikkeling van lokale energiehubs door beschikbare kennis te verspreiden, zodat het aantal knelpunten op het lokale stroomnet afneemt. In 2026 komt er een nieuw stimuleringsprogramma om nog meer energiehubinitiatieven te ondersteunen.

Dieuwert Inia wordt nieuwe CFO van TenneT Holding en TenneT Nederland

De Raad van Commissarissen van TenneT Holding heeft Dieuwert Inia benoemd tot Chief Financial Officer (CFO) van de raden van bestuur van TenneT Holding en TenneT Nederland. Hij treedt in functie op 1 januari 2026. Hij volgt Arina Freitag op, die sinds januari 2022 CFO van TenneT is en zich tot het einde van haar termijn, dat wil zeggen tot 31 december 2025, volledig zal blijven inzetten voor TenneT.

Inia is senior partner en voormalig managing partner bij McKinsey & Company in Nederland. Hij staat bekend om zijn strategisch en financieel inzicht, resultaatgerichte mentaliteit en mensgerichte aanpak. Hij heeft ruime ervaring met het adviseren van klanten die een sleutelrol spelen in de energietransitie op het gebied van performance transformation en waardecreatie, zowel in de energiesector als in andere vergelijkbare kapitaalintensieve sectoren. Dieuwert brengt een sterke basis mee voor toekomstig CFO-leiderschap, waarin zowel de versnelling van de netuitbreiding als de betaalbaarheid daarvan centraal zullen staan.

Doorbraak: printbare batterij biedt twee keer meer capaciteit in hetzelfde volume

Onderzoekers van het Korea Research Institute of Chemical Technology hebben een baanbrekende techniek ontwikkeld om lithium-metaalbatterijen te printen met een methode die vergelijkbaar is met een inktjetprinter. Klinkt simpel — maar juist die eenvoud maakt het veelbelovend.

Er is een speciale “inkt” ontwikkeld waarin lithium-metaal verwerkt zit. Deze kan laag voor laag worden geprint. Daarop vormt het lithium zichzelf tot een stevige, egale laag. Het resultaat: Batterijen met een energiedichtheid die maar liefst tweemaal zo hoog is als bij conventionele lithium-ion-batterijen — en dat zonder toename in volume.

De technologie bevindt zich nog in het labstadium, dus een commerciële batterij zit er nog niet morgen bij. Het positieve is dat de methode aansluit op bestaande printtechnieken, wat opschaling realistischer maakt. Schaalbaarheid is cruciaal: voor grootschalige productie zoals in gigafabrieken moet deze printtechniek inzetbaar zijn op industriële schaal.

Printen maakt het mogelijk om batterijen in elke vorm te maken — denk aan geïntegreerde accupakketten in het chassis of de carrosserie van voertuigen.

Stroomprijzen 1 jaar vast goedkoper in juli

De elektriciteitsprijzen voor variabele contracten zijn in juli licht gestegen, maar vaste contracten zijn opnieuw goedkoper geworden. Dat blijkt uit de Barometer Energie van Pricewise. 

De variabele stroomprijs steeg met bijna 1 procent ten opzichte van juni. De prijs bij vaste contracten daalde juist: het 1-jarig contract werd 5 procent goedkoper, het 3-jarig contract daalde 1 procent. Dat scheelt voor een koppel met een tussenwoning in een grote stad gemiddeld twee tientjes per jaar ten opzichte van dezelfde contracten in juni. 

De gasprijzen voor zowel 1- als 3-jarige vaste contracten lieten ook een daling zien ten opzichte van juni. De gemiddelde ‘kale’ leveringstarieven voor gas (exclusief heffingen en belastingen) liggen momenteel rond de € 0,45 per m³ voor een 1-jarig contract. Dat is 15 procent lager dan de actuele 3-jarige of variabele tarieven. 
 
De daling van vaste stroom- en gasprijzen zet al maanden door. Sinds maart zijn de vaste prijzen, op een kleine stijging in juni na, structureel lager geworden, terwijl de variabele prijzen juist schommelen. Daarmee worden vaste contracten steeds aantrekkelijker voor huishoudens die zekerheid willen. 

De vaste stroomprijzen zijn ongeveer gelijk aan de lagere niveaus van juli 2024, terwijl de variabele fors hoger liggen (bijna een kwart hoger). 
 
Op jaarbasis zijn sommige gasprijzen veel hoger of juist lager. De variabele tarieven liggen 17 procent boven het niveau van juli 2024. Maar de vaste tarieven voor het 1-jarig contract zijn ruim 3 procent gedaald ten opzichte van een jaar eerder, terwijl 3-jarige juist 9 procent stegen. 

Huishoudens kunnen steeds minder profiteren van hun zonnepanelen. Meerdere leveranciers verhoogden in het tweede kwartaal hun terugleverkosten. Hierdoor betalen zonnepanelenbezitters meer voor hun teruglevering. Voor de opgewekte zonnestroom na saldering, krijgen mensen maar weinig vergoed. De terugverdientijd van zonnepanelen wordt steeds langer. Helemaal vanaf 2027 wanneer de salderingsregeling verdwijnt. Dan kun je energiebelasting niet meer salderen. Tweederde van de jaarlijkse stroomopwek wordt gemiddeld gesaldeerd. Dat belastingvoordeel gaat vervallen en ‘kost’ huishoudens met zonnepanelen honderden euro’s per jaar. 

Nieuw elektriciteitsstation in Zoeterwoude maakt verdere verduurzaming in de regio mogelijk

Het elektriciteitsnet in Zoeterwoude is uitgebreid met een nieuw elektriciteitsstation. Op 10 juli verbonden wethouder Beekhuizen van de gemeente Zoeterwoude en regiomanager Monique Hoogwijk van Liander symbolisch twee stekkers met elkaar om de ingebruikname van het nieuwe 50/10Kv elektriciteitsstation te vieren. Het elektriciteitsstation levert stroom aan woningen en bedrijven in de regio en geeft ruimte voor verdere groei en aansluitmogelijkheden.

Het nieuwe elektriciteitsstation is gevestigd op het terrein van Heineken Brouwerij in Zoeterwoude. Het nieuwe station heeft meer capaciteit dan het oude station dat sterk verouderd was en waar uitbreiding niet meer mogelijk was. Het nieuwe station heeft nu een vermogen van 54 MVA dat verder groeit naar 80 MVA als de verbinding met het nieuw te bouwen station van TenneT en Liander in de Barrepolder is gerealiseerd. 

Bedrijven, inwoners en maatschappelijk instellingen nemen steeds meer elektriciteit af vanwege verduurzaming. Door de toename van de vraag naar elektriciteit raakt het elektriciteitsnet steeds voller. Om de vraag naar elektriciteit in de toekomst aan te kunnen moet het elektriciteitsnet verzwaard worden. Dat gebeurt in Zoeterwoude met het nieuwe 50/10Kv elektriciteitsstation. De gemeente en Liander zijn blij dat Heineken bereid was haar terrein te laten gebruiken voor het nieuwe 50/10Kv elektriciteitsstation. “In deze tijd van netcongestie is samenwerking belangrijker dan ooit,” zegt Monique Hoogwijk, regiomanager bij Liander. “Door tijdig aan tafel te zitten met partijen zoals Heineken, kunnen we samen plannen maken die ruimte bieden voor verduurzaming én economische groei.”  

Heineken is ook een van de bedrijven die profiteert van de verbeterde capaciteit van het nieuwe elektriciteitsstation, wat de brouwer in staat stelt om verder te kunnen elektrificeren. Heineken elektrificeert bijvoorbeeld de processen met e-boiler en een warmtepomp. Daarnaast heeft het bedrijf eigen opwek met behulp van zonnepanelen en windturbines die op eigen terrein staan. 

Met de komst van het 50/10Kv elektriciteitsstation ontstaat er in de toekomst ook meer ruimte voor de duurzaamheidsambities van de gemeente. Mooie voorbeelden zijn het verder elektrificeren van auto’s en het ontwikkelen van een energie-hub op de Grote Polder. Ook kunnen hierdoor in de toekomst circa 1200 duurzame woningen worden aangesloten en kan opwek van energie met zon op dak verder toenemen.   

Met dit station zijn de problemen met schaarste nog niet volledig opgelost. Vanwege de schaarste op het hoogspanningsnet hanteren de netbeheerders nog in heel Zuid- Holland een wachtrij. Om toekomstige ontwikkelingen in de regio van stroom te kunnen blijven voorzien moet het netwerk van Liander en TenneT verder versterkt worden. Eén van de noodzakelijke oplossingen is een nog te bouwen nieuw 150/50 kV-station in Hazerswoude-Rijndijk. Met ondergrondse kabelverbindingen wordt het kleinere 50/10Kv elektriciteitsstation in Zoeterwoude daar op aangesloten. Naar verwachting gebeurt dat rond 2030. 

Energieleveranciers informeren klanten beter over opzegvergoedingen na onderzoek ACM

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft naar aanleiding van meldingen bij het consumentenloket ACM ConsuWijzer bij zes energieleveranciers onderzoek gedaan naar naleving van de regels voor opzegvergoedingen. Uit dit onderzoek bleek dat de onderzochte leveranciers de regels niet altijd juist naleven. 

Vijf energieleveranciers (Greenchoice, Essent, Clean Energy, Innova Energie en Mega Energie) hebben goed meegewerkt aan het onderzoek van de ACM en hebben direct toegezegd maatregelen te nemen om fouten te voorkomen. De bedrijven gaan klanten beter informeren over opzegvergoedingen. Leveranciers die onterecht opzegvergoedingen hebben geïncasseerd hebben dit terugbetaald. De ACM zet het onderzoek bij de ene andere leverancier voort en zal als dat nodig is handhavend optreden tegen dit bedrijf.

Consumenten die een vast contract voor levering van gas en/of elektriciteit vóór het einde van de looptijd opzeggen moeten vaak een opzegvergoeding betalen aan de leverancier. In de zomer van 2023 zijn de regels voor opzegvergoedingen aangepast. De opzegvergoeding is gelijk aan de kosten die de leverancier door de opzegging maakt. Als een klant een vast energiecontract opzegt, moet de leverancier direct laten weten of de klant een opzegvergoeding moet betalen. Hierbij moet de leverancier ook een inschatting maken van de hoogte van de opzegvergoeding. Het is belangrijk dat energieleveranciers hun klanten hier zo snel mogelijk over informeren, zodat een klant de overstap naar een andere leverancier nog ongedaan kan maken als de klant zich bedenkt.

Uit het onderzoek blijkt dat leveranciers klanten die overstappen niet altijd juist en op tijd informeren over de opzegvergoeding. Daarnaast brengen zij soms een opzegvergoeding in rekening als dat niet mag. Ook zijn niet alle leveranciers voldoende duidelijk over de voorwaarden voor de opzegvergoeding. De ACM heeft de uitkomsten van het onderzoek met de energieleveranciers gedeeld. Vijf energieleveranciers (Greenchoice, Essent, Clean Energy, Innova Energie en Mega Energie) hebben daarop direct maatregelen genomen om de fouten te herstellen en nieuwe fouten te voorkomen. Leveranciers die onterecht opzegvergoedingen hebben geïncasseerd, hebben dat ook terugbetaald. Dit ging in totaal om een bedrag van ca. €230.000. Het onderzoek is bij deze leveranciers daarmee afgerond. Bij de ene andere leverancier zet de ACM het onderzoek voort. Als het nodig is zal de ACM handhavend optreden tegen dit bedrijf. Dan zal de ACM de naam van het bedrijf ook bekend maken.

Om leveranciers meer handvatten te bieden voor naleving van de regels, heeft de ACM alle energieleveranciers een handreiking gestuurd. Consumenten kunnen voor een uitleg van de regels terecht op de website van ACM ConsuWijzer, het consumentenloket van de ACM. Op ACM ConsuWijzer staat ook een voorbeeldbrief die mensen kunnen gebruiken als hun leverancier zich niet aan de regels houdt.

Grootste deel zonnepanelen ligt bij bedrijven

In 2024 is het opgestelde vermogen van zonnepanelen gestegen naar 28,6 gigawattpiek, waarvan bijna 60 procent bij bedrijven lag. De totale jaarlijkse groei van het opgestelde vermogen van zonnepanelen was kleiner dan in de jaren ervoor. Toch blijft het aantal zonnepanelen toenemen. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.

In 2023 werd er ongeveer evenveel vermogen bij woningen en bedrijven bijgeplaatst. In 2024 is 70 procent van het nieuwe paneelvermogen bij bedrijven te vinden en zo’n 30 procent bij woningen. Van het totale paneelvermogen aan het einde van 2024 lag bijna 60 procent bij bedrijven, de rest lag bij woningen. Het opgestelde vermogen van zonnepanelen steeg tot 28,6 gigawattpiek.

Een zonnestroominstallatie bestaat uit twee onderdelen: de zonnepanelen en een omvormer. Aan het einde van 2024 was het totale opgestelde omvormervermogen 25,6 gigawatt. Het totaal omvormervermogen is dus lager dan het vermogen van de zonnepanelen. Mede hierdoor is de opgewekte hoeveelheid zonnestroom lager dan het paneelvermogen.

Behalve het omvormervermogen kunnen ook andere omstandigheden het opwekken van stroom beperken, zoals de oriëntatie van de panelen, de zoninstraling in een jaar of schaduw. Tot vorig jaar publiceerde het CBS alleen over het vermogen van de panelen, maar nu zijn er ook cijfers beschikbaar over het omvormervermogen.

Van het totale omvormervermogen lag aan het einde van 2024 bijna 58 procent bij bedrijven, de rest lag bij woningen. Dit komt doordat bij installaties van bedrijven het omvormervermogen gemiddeld 87 procent van het paneelvermogen is, terwijl dat bij woningen 93 procent is.

Van alle gemeenten in Nederland heeft meer dan 9 op de 10 een gemiddeld paneelvermogen per woning dat hoger is dan één kilowattpiek, en zelfs bijna 4 op de 10 gemeenten komen gemiddeld boven de twee kilowattpiek per woning. De gemeente met het hoogste gemiddelde paneelvermogen per woning is Rozendaal, met iets meer dan 2,8 kilowattpiek paneelvermogen per woning. Ook de gemeenten Boekel en Someren komen uit rond de 2,8 kilowattpiek.