Europese studie naar effecten van schaliegaswinning op mens en milieu

In de maatschappij heersen veel vragen over de effecten van winning van schaliegas op mens en milieu. In de wereld zijn schaliegasvoorraden aanwezig, die de economie van landen een impuls kunnen geven, maar zonder inzicht van bijvoorbeeld milieueffecten kan geen afgewogen beslissing gemaakt worden.  TNO coördineert één van de eerste grote Europese studies naar de effecten van schaliegaswinning op mens en milieu.

TNO coördineert een groot consortium van onderzoeksinstituten dat Europese studies uitvoert naar de milieueffecten van schaliegaswinning. Geomechanicus Jan ter Heege over de achtergrond en aanpak van deze studie, die op 1 juni van start gaat: “Veel burgers vragen zich af wat schaliegaswinning betekent voor hun omgeving.  Welke effecten hebben bovengrondse activiteiten en installaties op het landschap? Wat is het effect op het grondwater? Wat merken we van de aanvoer van grote hoeveelheden vloeistof? Voor alle onderdelen van het schaliewinningsproces gaan we onderzoeken wat de risico’s zijn en hoe we die kunnen beperken. We raadplegen Amerikaanse experts en operators over hun best practices, want inAmerika wordt sinds een aantal jaar schaliegas gewonnen. We voeren experimenten uit om te achterhalen hoe Europese schaliegesteenten zich gedragen. En met modellen voorspellen we de impact van fracking-methodes en ontwerpen we maatregelen om de kans op milieuschade te verminderen. Het consortium mengt zich niet in de politieke afweging over nut en noodzaak van schaliegaswinning. Als onpartijdige onderzoeksinstellingen leveren we uitsluitend de benodigde wetenschappelijke kennis. Een voorbeeld daarvan is de schaliegas-argumentenkaart die TNO in februari 2013 al lanceerde.

De Verenigde Staten hebben al enkele decennia ervaring met schaliegaswinning. Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) zijn de VS hard op weg om de grootste energieproducent van de wereld te worden. Alleen al tussen 2000 en 2010 vertienvoudigde dit land zijn schaliegasproductie. De Europese situatie wijkt op veel punten af. Europa is veel dichter bevolkt dan de VS, er is lang niet overal voldoende ruimte voor grootschalige winning. En dan zijn er nog veel vragen over schaliegaswinning, die het consortium samen met TNO onderzoekt in opdracht van Europese Commissie.

TNO coördineert het onderzoek dat tot doel heeft de gevolgen te inventariseren en aanbevelingen te doen. Zelf coördineert Ter Heege het onderzoek naar de effecten in de ondergrond, bijvoorbeeld als gevolg van fracking – het openbreken van gesteente zodat het gas er uit kan ontsnappen. Ook is hij betrokken bij modelstudies om de impact van fracking te beperken en fracking efficiënter in te zetten: “Hoever een frack of scheur in het gesteente groeit, is niet alleen afhankelijk van het soort gesteente, maar ook van de hoeveelheid vloeistof die je in het gesteente pompt, onder welke druk en op welke diepte. We gebruiken modellen om het fracking-proces te optimaliseren, bijvoorbeeld door het aantal frack-activiteiten langs een boring te verminderen. Door de modellen te toetsen met meetgegevens uit de VS kunnen we voorspellingen doen over Europese schalies. Om onze modellen verder te verbeteren zoeken we voor dit onderzoek verdere samenwerking met de olie- en gasindustrie. Hun gegevens en praktijkervaringen met schaliegaswinning zijn van grote waarde, niet alleen voor ons onderzoek maar voor de hele maatschappij.”