Met LEDverlichting energieverbruik glastuinbouw halveren

Door gebruik te maken van ledverlichting in kassen kan het energieverbruik van tomatentelers gehalveerd worden, denkt Leo Marcelis, hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie aan Wageningen University. Acht promovendi en drie postdocs gaan onderzoek doen om dit mogelijk te maken. Technologiestichting STW en tien bedrijven financieren dit onderzoek, zo werd op 18 november 2014 bekend.

Overstappen van hogedruk natriumlampen naar ledverlichting bespaart al 25 procent energie op de omzetting van elektriciteit in licht, en over enkele jaren waarschijnlijk zelfs 30 procent. Daarnaast denkt Marcelis nog eens 30 procent elektriciteit te kunnen besparen door de leds slim te plaatsen, de mogelijkheid te benutten van verschillende kleuren licht, op het juiste moment de juiste intensiteit te geven en gebruik te maken van rassen die aangepast zijn aan energiezuinige belichting. Op verlichting kan dus in totaal 60 procent elektriciteit bespaard worden. Verder kan door slimme toepassing van ledlicht bespaard worden op energiegebruik voor beheersing van luchtvochtigheid in kassen. Doordat leds weinig warmte afscheiden zal er echter wel wat meer gestookt moeten worden. Een netto energiebesparing van 50 procent is dus reëel, berekende Marcelis.

Doordat LED-lampen niet heet worden, kunnen ze niet alleen boven maar ook tussen de tomatenplanten geplaatst worden. Door ook licht vanaf de zijkanten op planten te laten schijnen is veel winst te behalen. Welke kleur licht het best gebruikt kan worden tijdens verschillende fases, moet onderzocht worden. Voor de teler is natuurlijk belangrijk dat de plant de extra energie uit de geoptimaliseerde fotosynthese gebruikt om vruchten aan te maken, en niet alleen extra blad. Het ene tomatenras zal een andere lichtrespons hebben dan het andere ras, dus ook daar wordt door de onderzoekers naar gekeken. De opgedane kennis zal straks niet alleen voor telers van waarde zijn maar ook voor veredelingsbedrijven.

Ook de vochthuishouding in kassen zal veranderen bij gebruik van LED-verlichting. Gebruik van lichtkleuren beïnvloedt namelijk ook of planten hun huidmondjes open- of dichtzetten en het kan de weerbaarheid van planten tegen ziekten verhogen. Op zonnige momenten willen telers erop sturen dat planten hun huidmondjes langer openhouden om CO2 op te nemen, dat vervolgens wordt omgezet in groei van de plant. Open huidmondjes betekent echter ook meer verdamping, en dus meer vocht in de kas en een grotere kans op schimmelziekten. Op koude, donkere dagen en ’s nachts - als er gestookt moet worden om de kastemperatuur op peil te houden - kan energie bespaard worden door de huidmondjes juist wat dichter te laten gaan. Op deze momenten wordt namelijk veel stookenergie gebruikt om de luchtvochtigheid in de hand te houden. Door de verdamping op deze momenten te verlagen kan energie bespaard worden. Daarnaast onderzoekt Marcelis of planten met LEDlicht ook weerbaarder worden tegen schimmelziekten als meeldauw en botrytis zodat telers zonder problemen een hogere luchtvochtigheid in de kas kunnen accepteren, wat ook energie bespaart.

In een beslismodel voor tuinders , dat ook ontwikkeld wordt binnen dit project, zullen alle bedrijfsmatige processen meegenomen worden, van lichtkleurgebruik in verschillende fasen tot aan het managen van de vochthuishouding.

In het project, getiteld LED it be 50%, werkt Wageningen University samen met de universiteiten in Utrecht, Leiden, Delft en Eindhoven. Binnen Wageningen University werken meerdere groepen aan dit onderzoek: de leerstoelgroepen Tuinbouw & Productfysiologie, Agrarische Bedrijfstechnologie en Wageningen UR Plant Breeding. Daarnaast wordt er samengewerkt met tuindersorganisatie LTO Glaskracht Nederland, ledlampenproducent Philips, plantenveredelaars RijkZwaan, Nunhems en Bejo, automatiseringsbedrijven HortiMax en B-Mex, opkweekbedrijven Van der Lugt Plantenkwekerij en Westlandse Plantenkwekerij en onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.