'Stel aandeelhouders financieel aansprakelijk voor milieuvervuiling'

Het gebruik van duurzame energie zit wereldwijd op slot. Daar kan verandering in komen als de aandeelhouders medeverantwoordelijk worden voor de milieuvervuiling van ‘hun’ bedrijven. Dat zijn de twee belangrijkste conclusies in een artikel van Radboud-promovendus Jérôme Dangerman dat Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) op maandag 7 januari online publiceerde.
Het huidige energiesysteem is niet duurzaam en zit bovendien op slot: ondanks milieuproblemen houden grote bedrijven vast aan vervuilende fossiele brandstoffen en kernenergie. ‘Een verschuiving naar duurzame alternatieven zal sneller gaan wanneer ook de aandeelhouders aansprakelijk kunnen worden gesteld voor milieuvervuiling en andere schade die hun bedrijven veroorzaken.’ Dat bepleit Jérôme Dangerman, promovendus van de Radboud Universiteit en eerste auteur van het artikel Energy systems transformation dat hij schreef samen met Hans Joachim Schellnhuber, directeur van het Potsdam-Institut für Klimafolgenforschung.
Veel grote bedrijven maken winst door goedkope maar vervuilende brandstof te gebruiken. Aandeelhouders kiezen voor bedrijven die winst maken, milieuvervuilend of niet. Dangerman: ‘Aandeelhouders zijn nu niet aansprakelijk voor toegebrachte schade aan het milieu en zij nemen milieufactoren meestal niet mee in hun overwegingen om wel of niet te investeren. Als je de aandeelhouders medeaansprakelijk maakt, dan kan dat het energiesysteem van de wereld transformeren.’
Een eigenaar is wettelijk aansprakelijk voor de schade die voortvloeit uit zijn eigendom. Maar aandeelhouders vormen de enige fundamentele uitzondering op deze rechtsregel. Door deze uitzondering op te heffen vallen ook aandeelhouders onder dit principe. En dat is precies wat Dangerman voorstelt in het artikel. Praktisch gezien zou dat bijvoorbeeld betekenen dat de Amerikaanse overheid bij een toekomstige olieramp een claim kan indienen bij de groep aandeelhouders van het desbetreffende oliebedrijf. ‘Daar zitten natuurlijk enige haken en ogen aan, maar die aansprakelijkheid is na een aanpassing van de wet heel goed mogelijk’, aldus Dangerman.